14 Kilómetros – 14 Kilometers (2007)

Regie: Gerardo Olivares | 95 minuten | drama | Acteurs: Illiassou Mahamadou Alzouma, Aminata Kanta, Adoum Moussa

Elk jaar weer wagen tienduizenden wanhopige Afrikanen de levensgevaarlijke oversteek naar Europa, in hun ogen het ‘beloofde land’. Slechts veertien kilometers scheiden het Marokkaanse Tanger en het Spaanse Tarifa van elkaar, maar de mensen die de sprong wagen hebben vaak al een ellenlange en uitputtende reis achter de rug. Als ze Marokko al halen, dan gingen daar vaak verschrikkelijke vernederingen aan vooraf. Vrouwen worden gedwongen om te werken in bordelen of worden door militairen of politieagenten misbruikt; mannen worden bestolen en mishandeld. De reis dwars door de woestijn naar Noord-Afrika is vaak een ware uitputtingslag. Je mag hopen dat je met iemand mee kunt rijden en niet gedoemd bent om de eindeloze en meedogenloos hete zandvlakten te voet te doorkruisen. In de in Spanje geproduceerde film ’14 Kilómetros’ (2007) van Gerardo Olivares worden we geconfronteerd met de ontberingen waaraan drie desperate Afrikanen bloot worden gesteld. Het schrijnende van hun situatie wordt draaglijk gemaakt dankzij de verbluffend mooie fotografie.

Aan het begin van de film worden de drie hoofdpersonen geïntroduceerd. Violet (Aminata Kanta) is een Malinees tienermeisje dat is uitgehuwelijkt aan een veel oudere man, die haar bovendien vroeger al seksueel heeft misbruikt. Ze moet er niet aan denken om opnieuw ten prooi te vallen aan deze nare man en besluit, met wat hulp van haar beste vriendin, te vluchten. Tegelijkertijd komen in buurland Niger twee broers op het idee naar Europa te gaan. De jongste van de twee, Buba (Adoum Moussa), is een getalenteerd voetballer en in Niger zal hij nooit ontdekt worden door scouts. Zijn broer Mukela (Illiassou Mahamadou Alzouma) overtuigt hem ervan de sprong te wagen, temeer omdat, zo zegt hij, ‘in Europa nog nooit iemand is omgekomen van de honger’. In centraal Niger ontmoeten ze Violet, wanneer ze met nog tientallen anderen (en een hoop geiten) in een enorme vrachtwagen worden ingeladen. Onderweg zijn ze overgeleverd aan machtswellustelingen en ander gespuis. De truck brengt hem voor een groot deel door de schitterende maar meedogenloze Ténéréwoestijn, maar als de weg zich splitst in een route naar Algerije en een naar Libië, is het drietal gedwongen om te voet de reis te vervolgen. Zullen ze ooit Europa halen?

Wat direct opvalt aan ’14 Kilómetros’ is de oogverblindend mooie fotografie van regisseur Olivares en Alberto Moro. Violet begint haar reis met een boottocht over de rivier de Niger en dat levert uitzonderlijke plaatjes van natuurpracht en wonderlijk lichtspel op. De barre tocht door de Ténéréwoestijn, een uitloper van de Sahara, is minstens zo indrukwekkend geschoten. Wie denkt dat woestijnlandschappen saai een eentonig zijn, moet deze film maar eens goed bekijken! De prachtige beelden vormen een opmerkelijk contrast met het onderwerp van de film. Olivares heeft aan de ene kant een lyrisch affiche gemaakt waarin hij de schoonheid van het Afrikaanse landschap onderstreept, maar toont aan de andere kant de erbarmelijke en inhumane omstandigheden die de Afrikanen moeten ondergaan om hun droom te kunnen verwezenlijken. De mensen die Violet, Buba en Mukela onderweg tegenkomen worden vrij zwart-wit afgeschilderd: de meesten van hen zijn sadistisch, onbetrouwbaar en egocentrisch. Een uitzondering wordt gemaakt voor een nomadenstam die zich ophoudt in de Ténéréwoestijn. De scènes waarin zij zich ontfermen over onze helden zijn hartverwarmend en bijzonder krachtig.

De drie hoofdrolspelers werden van de straten in Mali en Niger geplukt en veel scènes aan het begin van de film werden ter plekke geschoten. Dit komt de authenticiteit uiteraard ten goede, maar de acteerprestaties van het drietal helaas niet. Zij worden echter beter naarmate de film meer om hen begint te draaien en er weinig anderen in beeld verschijnen. Het is jammer dat Olivares, die ook verantwoordelijk is voor het script, hun karakters niet wat meer heeft uitgediept. ’14 Kilómetros’ is duidelijk hoofdzakelijk gemaakt als semidocumentaire, om Europeanen te laten zien welke verschrikkingen de wanhopige Afrikanen moeten doorstaan om hier te komen (en hoe wrang het is dat er van hun grote dromen vaak niets uitkomt omdat ze in Europa nauwelijks werk kunnen vinden). Daarin slaagt de regisseur met vlag en wimpel. Als speelfilm schiet dit drama her en der tekort, maar ’14 Kilómetros’ biedt de kijker anderhalf uur lang zeker een fascinerende en bij vlagen erg spannende kijkervaring. Aangrijpend, wonderschoon en met een wrange nasmaak.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5