24/7 Wild: Earth Live – Planet Earth Live (2012)

Regie: James Morgan, Will Clough, Phil Jennings |  300 minuten | documentaire

De zorg voor de allerkleinsten is in het dierenrijk met name bij zoogdieren van levensbelang. Waar dieren als insecten, veel vissen, amfibieën en de meeste reptielen eerder investeren in kwantiteit (de juveniele dieren zijn snacks voor heel wat prooidieren, maar het produceren van veel nageslacht zorgt er meestal wel voor dat minstens een paar jongen het halen), investeren veel moederzoogdieren bijna al hun tijd en energie in het grootbrengen van slechts enkele jongen. Juist omdat zoogdieren als olifanten of walvissen slechts een kalf per keer krijgen en veel roofdieren (bijvoorbeeld katachtigen en beren) een handvol welpen per worp produceren, is het van groot belang dat de jongen de weg naar volwassenheid met succes afleggen. En daarvoor is veel moederlijke zorg nodig, want de gevaren die in de vrije natuur op de loer liggen zijn talrijk. In ‘24/7 Wild’ krijgen we een fraai inkijkje in de zware en soms tumultueuze eerste levensweken van een aantal zeer speciale wilde zoogdieren. De serie is een krachtenbundeling van de BBC en de National Geographic Society, twee instituten die zowat aan de lopende band fraaie natuurdocumentaires uit de hoge hoed toveren.

In de eerste aflevering, ‘A Tale of Three Bears’, volgen we een familie zwarte beren in de groene en natuurrijke Amerikaanse staat Minnesota. Nadat we eerst zien hoe de drie jonge beertjes Sam, Sophie en Sybil hun guitige kopjes uit het winterhol steken, volgen de camerateams vervolgens de eerste, zeer cruciale periode in het buitenleven van de opgroeiende beertjes. De aflevering laat zien hoe belangrijk ervaring is voor het zijn van een goede berenmoeder, want er liggen veel gevaren voor een opgroeiende zwarte beer op de loer zoals de verraderlijke elementen, roofdieren, volwassen mannelijke soortgenoten en menselijke trofeeënjagers. ‘A Tale of Three Bears’ combineert fraaie landschapsbeelden met ongelooflijk intieme opnamen van ravottende en klimmende berenjongen, volwassen kolossen en zorgzame moederberinnen.

De cinematografisch mooiste delen in de reeks zijn misschien wel de beide in Afrika gesitueerde afleveringen ‘A Lion’s Tale’ en ‘An Elephant’s Tale’. In een van de eerste shots uit ‘A Lion’s Tale’ zien we de beide dierlijke hoofdpersonen, de welp Moja en zijn met de typisch katachtige gratie begiftigde moeder Nyota, tegen de achtergrond van een donkergrijze lucht rustend op een heuvel uitkijken over de weidse savannen van de Masai Mara. Aangezien Nyota en Moja uitgestotenen zijn en dus buiten de relatief veilige omgeving van een veelkoppige leeuwentroep leven, staat moeder Nyota voor een herculische taak als ze haar welp veilig door de eerste maanden van zijn leven probeert te loodsen. Zeker ook omdat de geboorte van haar jong samenvalt met een periode van het jaar waarin prooidieren relatief schaars zijn. Buiten het vinden van genoeg voedsel moet Nyota bovendien constant op haar qui-vive zijn voor gevlekte hyena’s en territoriale leeuwengroepen, gezelschappen die doorgaans weinig van indringers moeten hebben en niet te beroerd zijn om ongewenste gasten kennis te laten maken met hun imposante klauwen en kaken. De aflevering ‘An Elephant’s Tale’, die plaatsheeft in het Keniaanse Samburu National Park en zich vooral richt op de lotgevallen van het jonge olifantenkalfje Maya, is ook een voortreffelijke combinatie van prachtige beelden en een meeslepend verhaal. Vooral de scène waarin een groepje onervaren moeders met drie kalfjes een bruine, kolkende en van reusachtige nijlkrokodillen vergeven rivier probeert over te steken, zal de oprechte dierenliefhebber minutenlang aan zijn stoel gekluisterd houden. Het blijft lang spannend of de razende watermassa een graf zal worden voor de zich naar de oever zwoegende olifantjes. Opmerkelijk genoeg slaagt ‘An Elephant’s Tale’ er goed in om een emotionele band tussen kijker en olifant te scheppen. In het geval van olifanten kan dit ook goed, want hun emoties, gedrag, zorgzaamheid, onvoorwaardelijke moederliefde en cognitieve capaciteiten vertonen veel overeenkomsten met de beste eigenschappen van onze eigen soort.

Maar de Sri-Lankaanse ceylonkroonapen uit ‘A Monkey’s Tale’ zijn in ‘24/7 Wild’ de dieren die evolutionair gezien het dichtst bij de mens staan. Het middelpunt van de aandacht in deze aflevering is het babyaapje Gremlin, de dochter van een vrouwtje dat vertoeft in de onderste regionen van de apenpikorde. Om te voorkomen dat er tijdens het eten chaos uitbreekt en de sterkste mannetjes zo alle voedselbronnen inpikken, leven ceylonkroonapen in streng hiërarchische kastensystemen die geleid worden door een dominant mannetje. Toch maakt de film duidelijk dat ook lager geplaatste apen zoals het wijfje Poppin succesvol kunnen zijn door goede ‘politiek’ te bedrijven en vriendschappelijke relaties met belangrijke mannetjes aan te knopen. Ook ‘A Monkey’s Tale, dat hoofdzakelijk tegen de fraaie achtergrond van een verlaten tempelruïne is opgenomen,  is een intiem portret van een jong opgroeiend dier dat alle zeilen moet bijzetten om de eerste maanden van zijn nog prille bestaan zonder kleerscheuren door te komen. Een sterke familie vormt ook de basis voor het succes van een kleine bewoner van de woeste Kalahari, het stokstaartje. ‘A Meerkat’s Tale’ laat zien hoe goed leiderschap van de matriarch (dominant vrouwtje) en een sterke, behulpzame familie het nog kwetsbare jong Swift ook door behoorlijk karige tijden kunnen loodsen. De robuustheid van deze, qua formaat bescheiden zoogdieren wordt prominent geïllustreerd door Ernesto, een volwassen mannetje dat in zijn gezicht wordt gebeten door een Kaapse cobra maar zich toch met een verbluffende vastberadenheid blijft vastklampen aan het leven. De bonusdocumentaire ‘Wild Mothers and Babies’ toont nog diverse voorbeelden van moeders en jongen uit het dierenrijk en heeft ook veel oog voor de vogelwereld.

Al die deelverhalen zorgen uiteindelijk voor een fraaie reeks die beantwoordt aan de kwaliteitsstandaard die we gewend zijn van een instituut als de BBC. Zowel verhalend als audiovisueel is ‘24/7 Wild’ een puike productie die mooi in beeld brengt welke uitdagingen jonge dieren overal ter wereld moeten overwinnen op hun lange en hobbelige weg naar volwassenheid.

Frank Heinen

’24/7 Wild: Earth Live’ verschijnt dinsdag 26 februari 2013 op DVD en blu-ray.