84 Charlie Mopic – 84C MoPic (1989)

Regie: Patrick Sheane Duncan | 91 minuten | oorlog | Acteurs: Jonathan Emerson, Nicholas Cascone, Jason Tomlins, Christopher Burgard, Glenn Morshower, Richard Brooks, Byron Thames, Russ Thurman, Joseph Hieu, Don Schiff, Sonny Carl Davis, Dale Dye, Glenn Plummer, Mike Stokey

Zoals bekend vormt de Vietnamoorlog de achtergrond voor een paar ijzersterke films. Hoewel ze van toon en inhoud sterk verschillen, mogen we ‘Apocalypse Now’, ‘Platoon’ en ‘The Deer Hunter’ stuk voor stuk klassiekers noemen. Toch is er één element dat steevast ontbreekt in deze films: de dagelijkse bezigheden van een soldaat op patrouille.

Dit gemis is eenvoudig te verklaren. De meeste scenaristen zijn gebonden aan narratieve conventies, zodat ze rekening moeten houden met spanningsopbouw, karakterontwikkeling en dramatische coherentie. Een soldaat die rustig zit te ontbijten heeft geen dramatische functie, behalve als hij met ontbijt en al uit zijn verschoning wordt geschoten of ruzie krijgt met zijn collega’s. Toch zijn het die gewone dagelijkse bezigheden die het leven van de militair grotendeels bepalen.

Enter ‘84 Charlie Mopic’. Hoewel we ook hier met een speelfilm van doen hebben, lijkt deze lowbudget productie zich dichter bij de dagelijkse realiteit te bevinden. Deels komt dat door de vorm. We kruipen in de huid van een militair die een instructiefilm maakt voor het leger. Op die manier worden ook de dagelijkse bezigheden volop belicht, van gezamenlijk ontbijt tot allerlei militaire routinehandelingen. Het feit dat we alleen de beelden zien die deze zogenaamde militair heeft geschoten, draagt bij aan het realiteitsgehalte van de film, om nog te zwijgen van de interviews en het ontbreken van enige muzikale omlijsting.

Daarnaast blijkt het een groot voordeel dat regisseur Duncan zelf in Vietnam heeft gevochten. ‘84 Charlie Mopic’ toont details (wachtlopen, rooksignalen, het rookverbod op vijandelijk gebied) die voor de meeste kijkers onbekend zijn. De personages zijn daarbij vaardig en geloofwaardig uitgewerkt. De neuroses, het heimwee, de kameraadschap en het bijgeloof zijn zo overtuigend neergezet dat het al snel lijkt of je de soldaten al jaren kent.

De documentairevorm en de rustige opbouw – de eerste drie kwartier volgen we alleen de dagelijkse beslommeringen – bereiden je niet voor op de schrik als je plotseling oog in oog met de vijand komt te staan. Die eerste blik op een jonge Vietnamees, gespannen op wacht in de jungle, is een beeld dat je waarschijnlijk nooit meer zult vergeten. Dat laatste geldt nog sterker voor de gevechtshandelingen die hierop volgen: korte maar hevige explosies van misselijkmakend geweld.

En zo hebben we met deze nauwelijks bekende productie een bescheiden juweel te pakken. Niet alleen vertelt de film iets zinvols over het beroep van soldaat maar vooral over de verschrikkingen van een oorlog. ‘84 Charlie Mopic’ kan dan ook gerust aan het bekende rijtje klassiekers worden toegevoegd. Misschien zonder de dramatiek van ‘The Deer Hunter’, de zwartgalligheid van ‘Platoon’ of de waanzin van ‘Apocalypse Now’, maar wel met een hyperrealistische weergave van de dagelijkse oorlogspraktijk.

Henny Wouters