A Fistful of Dynamite – Giù la testa (1971)

Regie: Sergio Leone | 150 minuten | actie, oorlog, western, avontuur | Acteurs: James Coburn, Rod Steiger, Maria Monti, Rik Battaglia, Franco Graziosi, Romolo Valli, Antoine Saint-John, Vivienne Chandler, David Warbeck, Giulio Battiferri, Poldo Bendandi, Omar Bonaro, Roy Bosier, John Frederick, Amato Garbini

‘A Fistful of Dynamite’ is Sergio Leone’s laatste western, na de Dollar-trilogie (‘A Fistful of Dollars’, ‘For A Few Dollars More’ en ‘The Good, The Bad and The Ugly’) en zijn magnum opus; ‘Once Upon a Time in The West’. Eigenlijk is het geen western in de traditionele zin van het woord want de film speelt zich af tijdens de Mexicaanse revolutie in 1913, wat betekent dat er ook auto’s, motoren en tanks in de film voorkomen. Dat is een gewenning, maar ‘A Fistful of Dynamite’ is net zoals Leone’s andere westerns wederom een combinatie van audiovisueel spektakel en indringende muziek van Ennio Morricone.

James Coburn speelt John Mallory, een IRA-terrorist die gevlucht is naar Mexico en daar bij toeval in contact komt met de vrijbuiter Juan (Rod Steiger). Al snel besluiten ze samen te werken en de bank van Mesa Verda te beroven. Wat Juan echter niet weet, is dat er geen goud in de kluizen zit, maar politieke gevangenen. Door het opblazen van de kluisdeuren worden deze bevrijd en zo raken Juan en John ongewild betrokken bij de Mexicaanse revolutie.

‘A Fistful of Dynamite’ is een melancholische film, Leone heeft deze film ook een ander tempo gegeven dan we van hem gewend zijn, de scènes volgen elkaar langzaam op en een grotere inspanning is vereist om de aandacht niet te laten verslappen. Dit is Leone’s meest volwassen western, met deze film wilde hij ook echt een signaal afgeven. Hij wilde de mythe die rond een revolutie hangt doorbreken. Een revolutie is geen nette heroïsche strijd, maar een smerige strijd en een ingewikkeld gevecht waarin veel slachtoffers vallen. Een revolutie zonder extreem geweld bestaat niet, zoals ook getoond wordt in een citaat van Mao Zedong, waarmee de film opent.

Na de studentenrellen in 1968 in Parijs werden er veel politieke films gemaakt en deze film zit ook vol met verwijzingen naar de toenmalige politieke (instabiele) situatie in Italië. Leone had een socialistische achtergrond en ook daar verwijst hij naar, evenals naar de gruweldaden van de Nazi’s in een scène waarin honderden ongewapende gevangen in greppels worden neergeschoten door soldaten. ‘A Fistful of Dynamite’ is een duistere film waarin geweld gevolgen heeft.

De casting is zoals in al Leone’s films ook deze keer weer uitstekend ondanks dat Coburn en Steiger niet Leone’s eerste keuze waren. Coburn, op dat moment een grote ster in Hollywood, speelt op ingetogen wijze de Ierse terrorist die stilzwijgend en onverstoorbaar doet waar hij het beste in is: dingen opblazen. Rod Steiger is extravagant en expressief als Juan, hij vloekt, drinkt, lacht en bidt tegelijkertijd. Hij is een overdreven anarchist, eigenlijk het extreme broertje van Tuco, the Bad uit ‘The Good, The Bad and The Ugly’.

Over de titel van de film is behoorlijk veel te doen geweest. De originele Italiaanse titel is ‘Giù La Testa’, wat vrij vertaald zoiets betekent als “pas op voor je hoofd”. Leone heeft dit vertaald naar ‘Duck, You Sucker’, wat het personage van James Coburn elke keer roept voordat hij iets opblaast. In Frankrijk is de film uitgekomen onder de naam ‘Once Upon a Time the Revolution’ vanwege de politieke situatie daar en omdat ‘Once Upon a Time in the West’ er enorm succesvol was. In Engeland is de film verspreid met als titel ‘A Fistful of Dynamite’ als verwijzing naar ‘A Fistful of Dollars’. In Amerika was de oorspronkelijke titel ‘Duck, You Sucker’, maar onder deze naam had de film nauwelijks succes en is toen uit de bioscopen gehaald en vervolgens weer uitgebracht onder de definitieve naam ‘A Fistful of Dynamite’.

Ondanks dat de film verschillende namen heeft gehad en ondanks dat er veel verschillende versies zijn uitgebracht voor de diverse landen blijft ‘A Fistful of Dynamite’ een goede Leone film. Het is geen instant-klassieker zoals zijn eerdere westerns, maar deze film is interessant vanwege de meerdere lagen en de politieke verwijzingen. Uiteraard zit de film ook weer vol met fantastische shots, close-ups, schitterende muziek en vuurgevechten, ditmaal zelfs aangevuld met enorme explosies.

‘A Fistful of Dynamite’, ‘Once Upon a Time the Revolution’ of ‘Duck, You Sucker’; Sergio Leone heeft hoe dan ook wederom een prachtfilm afgeleverd.

Hendrik Dijkhuis

Waardering: 4