A Hole in My Heart-Ett hål i mitt hjärta (2004)

Regie: Lukas Moodysson | 98 minuten | drama | Acteurs: Thorsten Flinck, Björn Almroth, Sanna Bråding, Goran Marjanovic

Na het over tienerprostitutie handelende drama ‘Lilya 4-ever’ vatte Lukas Moodysson het plan op voor een film over de porno-industrie. Aanvankelijk wilde hij het lot verfilmen van zieke acteurs die door moeten pezen omdat ze niet verzekerd zijn. Dit – Amerikaanse – project kwam niet van de grond omdat Moodysson geen zin meer had in films maken, zo meldde hij de pers. Het werd hem te fabrieksmatig. Liever sloot hij zich met een paar mensen op in een appartementje, om “te kijken wat er gebeurt”.

‘A Hole in My Heart’ – het resultaat van Moodysson’s experiment – is echter verre van een spontane belevenis. Het is een zorgvuldig geregisseerde woedeaanval op de lichaamscultuur van onze tijd. Het valt aan te bevelen te film een tweede keer te bekijken, want Moodysson schakelt als een gek tussen de scènes. Zijn boodschap – porno is een zielloze bezigheid; waar is de echte menselijke communicatie? – komt dan pas goed uit de verf, inclusief de hybride kwaliteit van dit verguisde werk, dat over een aantal jaren vast en zeker aangehaald zal worden als representatief docudrama over het maken van pornofilms.

‘A Hole in My Heart’ is een videoclip van anderhalf uur, qua montage even extreem en wild als qua inhoud. In hoog tempo worden aan realityshows en amateurporno refererende homevideobeelden op ons losgelaten, afgewisseld met aan de moderne beeldende kunst ontleende montageshots (brandende Barbies; hompen vlees; een shot van een kloppend mensenhart op het ritme van een kreunende Tess). Close ups van vaginale chirurgie, kotsen in andermans mond op muziek uit de Mattheus Passion, een vrouw die haar schaamlippen verkoopt op internet: het kan Moodysson niet (erg) genoeg zijn; hij haalt zijn basismateriaal toch uit de ‘echte’ wereld?

Ons kan het om die reden ook niet erg genoeg zijn, maar dan moet er wel iets tegenover staan dat ontroert. De studies van de dromen van de hoofdrolspelers, de vrouwenhatende macho Geko, de naïeve Tess, de karakterloze Rickard en zuivere ziel Eric geven deze film de menselijkheid die hij nodig heeft; ze zijn op maat gesneden van de onvolkomen lieden die ze dromen. Mensen zijn niet zo leuk, maar ze willen nog wel gelukkig worden en als dat niet lukt de tijd doden met andere ongelukkigen. Het platte vermaak van Rickard, Tess en Geko – uit wanhoop, zoveel is duidelijk – contrasteert mooi met de dromerigheid van Eric, die zelfs in regenwormen nog individualiteit ziet en er Platonische liefdeswijsheden op nahoudt.

Na een uur raakt het meesterbrein van Moodysson tijdelijk overbelast. De overgangen worden te snel en de beelden lijken elkaar te willen overschreeuwen, maar dat herstelt zich naar het einde toe. De film eindigt met de conclusie dat we alleen in onze dromen gelukkig zijn en doen wat we willen; de realiteit is daarentegen cyclisch en destructief: morgen zouden dezelfde mensen weer een pornofilm op kunnen nemen en eindigen met een kater. Interessante extra op de dvd is de bijlage ‘Discussions on the set’, waarin Moodysson zijn acteurs aanspreekt met hun filmnaam en zij geheel in hun rol blijven, terwijl zij met hun regisseur discussiëren over de zogenaamde spontaniteit in de film en het ontbreken van regie. Moodysson neemt zijn publiek hier bij voorbaat in het ootje, omdat hij voorziet dat zijn werk verkeerd begrepen zal worden. Een kunstenaar die zijn tijd vooruit is moet zich tenslotte vermaken.

Jan-Kees Verschuure