Airplane! – Flying High (1980)

Regie: Jim Abrahams, David Zucker, Jerry Zucker | 88 minuten | komedie | Acteurs: Robert Hays, Julie Hagerty, Kareem Abdul-Jabbar, Lloyd Bridges, Peter Graves, Leslie Nielsen, Lorna Patterson, Robert Stack, Stephen Stucker, Jim Abrahams, Frank Ashmore, Jonathan Banks, Craig Berenson, Barbara Billingsley, Lee Bryant, Joyce Bulifant, Mae E. Campbell, Ted Chapman, Jesse Emmett, Norman Alexander Gibbs, Amy Gibson, Marcy Goldman, Bob Gorman, Rossie Harris, Maurice Hill, David Hollander, James Hong, Howard Honig, Gregory Itzin, Howard Jarvis, Michael Laurence, David Leisure, Zachary Lewis, Barbara Mallory, Maureen McGovern, Nora Meerbaum, Mary Mercier, Ethel Merman, Len Mooy, Ann Nelson, Laura Nix, John O’Leary, Cyril O’Reilly, Bill Porter, Nicholas Pryor, Conrad E. Palmisano, Mallory Sandler, Michelle Stacy, Robert Starr, Barbara Stuart, Lee Terri, William Tregoe, Hatsuo Uda, Herb Voland, Jimmie Walker, Jill Whelan, Al White, John David Wilder, Jason Wingreen, Louise Yaffe

Zeer geslaagde komedie van het trio Jim Abrahams en David en Jerry Zucker, die hiermee een nieuwe trend in persiflages begonnen. Het drietal debuteerde en brak door met hun script voor de grappige sketch compilatiefilm ‘Kentucky Fried Movie’ (1977). Drie jaar later kwam met ‘Airplane!’ hun eerste gezamenlijke regieproject uit.

De film neemt talloze en zeer uiteenlopende films op de hak, van ‘Casablanca’ (1942) tot ‘Saturday Night Fever’ (1977), maar vooral de rampenfilm uit de jaren 70 en in het bijzonder de ‘Airport’ films. De makers kochten tevens de rechten op van de film ‘Zero Hour’ (1957) en ‘Airplane!’ is grotendeels een remake van deze – destijds serieus bedoelde rolprent – en namen onder meer verschillende dialogen letterlijk over. Hoewel ‘Zero Hour!’ en de Airport films (‘Airport’ (1970) ; ‘Airport 1975’ (1974) ; ‘Airport ’77’ (1977) en ‘The Concorde… Airport’ (1979) nu – terecht, want heel slecht – zijn vergeten en de verwijzingen hiernaar misschien niet meer bij iedereen een belletje zal doen rinkelen, blijft er genoeg te lachen over.

Centraal staat de neurotische ex-piloot Ted Striker (Robert Hays), die in een inrichting heeft gezeten na een mislukt bombardement op “Macho Grande”, waarna zijn relatie met de stewardess met de zachte stem Elaine Dickinson (Julie Hagerty) is stukgelopen. Hij besluit nogmaals te proberen haar ervan te overtuigen dat hij de ware voor haar is en koopt een vliegticket op haar volgende vlucht. Als passagiers en bemanning tijdens de reis ziek worden, gaan de aanwezige arts dr. Rumack (Leslie Nielsen) en Elaine op zoek naar iemand die het vliegtuig kan laten landen. Intussen roept luchtverkeersleider Steve McCroskey (Lloyd Bridges) de hulp in van Strikers oude commandant Rex Kramer (Robert Stack), maar dat blijkt niet zo’n goed idee als het vliegtuig in een storm terecht komt. Tot overmaat van ramp is er ook nog een meisje aan boord die dringend een transplantatie nodig heeft.

Zucker, Abrahams en Zucker laten zien dat ze allerlei komediestijlen in hun vingers hebben, van woordspelingen tot visuele grappen en slapstick tot surrealisme. De grappen worden in sneltreinvaart afgevuurd, zodat zelfs eventuele missers snel weer worden opgevolgd door een rake grap, die goed is voor een grinnik, grijns of een bulderende lach. De casting is geïnspireerd: Hays en Hagerty vormen een prima stel, met een perfecte komische timing en de bijrollen zijn sterk bezet met acteurs als Robert Stack, Lloyd Bridges, Peter Graves en Leslie Nielsen. De laatste is nu vooral bekend van ‘The Naked Gun’ filmreeks en een hoop minder leuke komedies, maar hoe ongelofelijk het ook mag klinken, ‘Airplane’ was zijn eerste komische rol in zijn carrière. Stack en Bridges persifleren hun stoere mannenimago en Graves (tv-serie ‘Mission Impossible’) speelt de gezagvoerder Oveur die heel foute, suggestieve vragen stelt aan de minderjarige Joey. Ook in de cockpit bevindt zich basketballer Kareem Abdul-Jabbar, die er blijkbaar een tweede leven als co-piloot Roger Murdock op na houdt.

Iedere grap wordt tot het volle potentieel uitgemolken – en soms nog verder. De kracht van de herhaling wordt ook knap ingezet, wat bijvoorbeeld blijkt uit de verzuchting van McCroseky: “het lijkt erop dat ik de verkeerde week heb gekozen om te stoppen met…”, waarop er telkens andere legale en illegale substanties de revue passeren. Let ook op de achtergrond, vaak gebeurt daar ook nog van alles. Bijzonder grappig èn irritant is Johnny (Stephen Stucker) met zijn onzinnige, maar vaak hilarische interrupties in de verkeerstoren.

‘Airplane!’ krijgt doorgaans een hoge notering op de lijstjes van “beste komedie” van diverse filmbladen en websites en werd in 1982 gevolgd door het minder geslaagde vervolg: ‘Airplane II: The Sequel’. Zucker, Abrahams en Zucker maken gezamenlijk nog ‘The Naked Gun: from the files of Police Squad’, maar gingen daarna op elk hun eigen weg. David Zucker maakte de twee vervolgen op ‘The Naked Gun’ en ‘Scary Movie’ deel 3 en 4 (de laatste wel weer met Abrahams); Jerry Zucker sloeg een heel andere richting in met onder andere ‘Ghost’ en ‘First Knight’ en Abrahams maakte onder meer ‘Hot Shots!’ en ‘Hot Shots!: Part Deux’.

Hans Geurts

Waardering: 4

Bioscooprelease: 18 december 1980