An American Crime (2007)

Regie: Tommy O’Haver | 98 minuten | drama, misdaad | Acteurs: Elliot Page, Hayley McFarland, Nick Searcy, Romy Rosemont, Catherine Keener, Ari Graynor, Scout Taylor-Compton, Tristan Jarred, Hannah Leigh Dworkin, Bradley Whitford, Michael O’Keefe, Carlie Westerman, Michelle Benes, Patricia Place, Calvin Keet, Jeremy Sumpter, James Franco, Brian Geraghty, Channing Nichols, Eliza Dean, Michael Welch, Evan Peters, Amy Ferguson, Scott Reeves, Will Carter, Edward James Gage, Kuma the dog, James Meehan, Paul Palo

‘De gruwelijkste misdaad die ooit gepleegd is in Indiana’, zo noemde de openbaar aanklager de zaak Sylvia Likens. In oktober 1965 werd haar levenloze lichaam gevonden in de woning van de vrouw bij wie haar ouders haar tijdelijk hadden achtergelaten. Deze aan depressies en waanideeën lijdende Gertrude Baniszewski had de zestienjarige Sylvia dusdanig mishandeld en uitgehongerd dat het haar leven kostte. Daarbij had ze haar eigen kinderen en die van anderen ook aangespoord om het meisje pijn te doen. Tijdens de rechtszaak die volgde beweerde Baniszewski dat ze geen enkele verantwoordelijkheid had voor de dood van Sylvia, omdat ze vanwege haar ziekte en depressies ontoerekeningsvatbaar zou zijn geweest. De jury trapte daar niet in en ze werd veroordeeld tot levenslang. In 1985 werd ze echter wegens goed gedrag vervroegd vrijgelaten. In 1990 stierf Baniszewski op 61-jarige leeftijd aan longkanker. Sylvia’s zusje Jenny stuurde haar moeder daarna een envelop met daarin Gertrudes overlijdensadvertentie en een briefje met daarop: ‘Some good news. Damn old Gertrude died. Ha ha ha! I am happy about that.’

In 2007 kwamen er twee films uit met de tragische dood van Sylvia Likens als inspiratiebron. Gregory M. Wilson presenteerde met ‘The Girl Next Door’ (2007) – naar een boek van Jack Ketchum dat gebaseerd was op de zaak – een film die vanuit de visie van een buurjongen wordt verteld. Wilson wijkt meer af van de werkelijkheid dan Tommy O’Haver dat doet met ‘An American Crime’ (2007). Deze laatste nam de transcripten van de rechtszaak als leidraad en bouwde de film aan de hand daarvan op. Sylvia Likens (Elliot Page) en haar gehandicapte zusje Jenny (Hayley McFarland) zijn de kinderen van een echtpaar dat rondreist met een kermisattractie. Wanneer ze weer eens op reis gaan, besluiten ze hun dochters achter te laten bij Getrude Baniszewski, een armlastige moeder van zeven kinderen (van verschillende vaders) die naar eigen zeggen zich er niet druk om maakt als dat er twee meer zijn. Het echtpaar Likens betaalt haar twintig dollar per week om de zorg voor hun dochters op zich te nemen. In het begin gaat alles van een leien dakje; de meiden kunnen goed opschieten met Gerties dochters. Wanneer de oudste, Paula (Ari Graynor), Sylvia in vertrouwen neemt en vertelt dat ze zwanger is van haar veel oudere (en bovendien getrouwde!) vriendje, gaat het mis.

Door een leugentje van Paula, die als de dood is dat haar moeder achter haar zwangerschap komt, is het Sylvia die moet boeten. Wat begint met wat ‘ordinaire’ slagen met de riem, neemt steeds gruwelijkere vormen aan. Sylvia zou gemene roddels over Paula de wereld in helpen, terwijl het in feite andersom is. Gertie, zwaar onder invloed van alcohol en medicijnen om haar depressie en onzekerheid weg te drukken, reageert al haar problemen – waaronder ook het feit dat ze haar kinderen nauwelijks onder controle kan houden – af op de knappe, brave en gehoorzame Sylvia. Op een zeker moment stopt ze het arme meisje weg in de kelder, waar ze haar martelt en uithongert. Bovendien laat ze haar kinderen, en hun vriendjes en vriendinnetjes, ook regelmatig langskomen om Sylvia te ‘straffen’. Zusje Jenny, die doodsbang is, ziet met lede ogen aan hoe haar zus stelselmatig gruwelijk mishandeld wordt, maar ze durft geen actie te ondernemen omdat ze vreest dat haar dan hetzelfde zal overkomen.

O’Haver wisselt de bekentenissen van de betrokkenen af met flashbacks naar de gebeurtenissen. Daarbij zorgt het feit dat hij zich trouw aan de transcripten van de rechtszaak houdt voor een realistisch beeld. Pas tegen het einde komt hij met een filmische gimmick op de proppen – eentje die totaal overbodig is aangezien we al weten hoe het verhaal afloopt. Omdat dit verhaal zo schokkend en confronterend is – de hele buurt wist van de mishandelingen maar sloeg geen alarm, sterker nog, een deel deed vrolijk mee aan de kwellingen van de arme Sylvia! – kost het O’Haver nauwelijks moeite om zijn kijkers erin mee te trekken. Wel komt een en ander wat traag op gang. De film leunt zwaar op het geweldige acteerwerk van toppers Catherine Keener en Elliot Page, maar ook de andere acteurs als Ari Graynor en Bradley Whitford als aanklager Leroy New zetten hun beste beentje voor. Het is alleen jammer dat we niets meekrijgen van het hoe en waarom van de daden van de personages. Vooral de reden waarom zoveel op het oog brave kinderen uit de buurt meededen met de pesterijen en kwellingen is een raadsel waar je als kijker graag antwoord op wilt maar het gewoon niet krijgt. Gemiste kans! De diepgang blijft dan ook beperkt en het is maar goed dat Keener – die de rol eigenlijk niet wilde maar het verhaal niet meer los kon laten nadat ze het script had gelezen – zo’n dijk van een actrice is dat ze haar in principe matig uitgewerkte personage nog meerdere lagen weet mee te geven. Technische aspecten van de film zijn degelijk.

Deze prent mag dan ‘An American Crime’ heten, real life horrorverhalen als deze komen overal ter wereld voor. De zaak Fritzl in Oostenrijk bewijst dat nog maar eens. Het blijft een afschuwelijke gedachte dat mensen elkaar dit soort kwellingen aan kunnen doen. Regisseur en co-scenarist Tommy O’Haver heeft het verhaal van de moord op Sylvia Likens heel aardig weten te verpakken, al leunt hij wel heel stevig op de schouders van de twee topactrices die de hoofdrollen vertolken. ‘An American Crime’ valt eigenlijk een beetje tussen de wal en het schip; voor een horrorfilm kent deze prent te weinig (expliciete) gruwelijkheden, voor een intelligente thriller ontbreekt het aan diepgang. Maar de wetenschap dat dit allemaal echt gebeurt is, zal menig filmkijker aankomen als een harde klap in het gezicht.

Patricia Smagge