Anna Karenina (1997)
Regie: Bernard Rose | 108 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Sophie Marceau, Sean Bean, Alfred Molina, Mia Kirshner, James Fox, Fiona Shaw, Danny Huston, Phyllida Law, David Schofield, Saskia Wickham, Jennifer Hall, Anna Calder-Marshall, Valerie Braddell, Pyotr Shelokhonov, Niall Buggy, Anthony Calf, Vernon Dobtcheff, Hamish Falconer, Stefan Gryff, Barbara Horne, Larisa Kuznetsova, Jeremy Sheffield, Justine Waddell
Anna Karenina is een klassiek verhaal van de bekende Russische schrijver Leo Tolstoj. In het omvangrijke boek wordt in acht delen het gedetailleerde verhaal verteld van Anna, een vrouw van de hogere klasse in St. Petersburg die verliefd wordt op de officier Graaf Vronsky, terwijl ze is getrouwd. Het boek is meerdere malen verfilmd voor bioscoop en televisie.
In deze verfilming uit 1997 worden alleen de belangrijkste elementen uit het boek vertoond. De film begint met Konstantin Dmitrievich Levin (Molina), een jeugdvriend van de broer van Anna (Marceau). Hij doet Kitty (Kirshner) een aanzoek, maar zij wijst hem af. Op een feest komt hij achter de reden van deze afwijzing; Kitty heeft een oogje op Graaf Vronsky (Bean). Gekrenkt kan Levin Vronsky alleen negatief bejegenen om vervolgens het feest te verlaten als hij merkt dat hij hiervoor weinig begrip krijgt. Graaf Vronsky komt de broer van Anna, Stiva, later op het station tegen en raakt in gesprek met hem over het rare gedrag van Levin. Stiva (Huston) is op het station om zijn zuster op te halen en dit wordt de eerste ontmoeting tussen Vronsky en Anna.
Tijdens een bal laat Vronsky duidelijk zijn voorkeur blijken voor Anna. Kitty voelt de afwijzing en de praatjes over de omgang van Vronsky en Anna doen al snel de ronde. Anna’s echtgenoot, Karenin (Fox), waarschuwt haar hiervoor, maar Anna trekt zich hier weinig van aan, gaat in op de avances van Vronsky en raakt zwanger van hem. Ze besluit van Karenin te willen scheiden, maar hij stemt alleen toe onder voorwaarde dat Anna haar zoon nooit meer zal zien. Anna wil dit niet en wacht op een beter compromis. Terwijl zij door deze situatie steeds gedeprimeerder raakt, treft Levin een beter lot als Kitty toch besluit met hem te trouwen.
Tijdens het kijken van de film wordt al snel duidelijk dat de duur ervan veel te kort is om zo’n gedetailleerd verhaal te verfilmen. Met een razend tempo worden de meest belangrijke gebeurtenissen er doorheen gejaagd, alsof de regisseur haast heeft om het einde te bereiken. Hierdoor ontstaan er al bij aanvang vraagtekens bij handelingen en acties van personages. In principe zijn er geen plotholes, maar is er vooral een gebrek aan onderbouwing van gedragingen en keuzes en logische overgangen van de ene naar de andere handeling. Hierdoor mist het verhaal diepgang en lijken de scènes vaak niet meer dan een simpele opsomming van gebeurtenissen.
Naast Anna speelt Levin ook een belangrijke rol in het verhaal. In het boek is hij bedoeld als contrast naast Anna. Zijn huwelijk met Kitty is vreugdevol en stabiel, terwijl in Anna’s relatie met Vronsky langzaam aan jaloezie, wantrouwen en onrust de overhand beginnen te krijgen. Deze tegenstellingen zijn symbolen voor de decadentie van de stedelijke samenleving, waar Anna zich in bevindt, en de rust van het platteland, waarop Levin leeft.
In de film komt dit contrast echter helemaal niet uit de verf. Dit komt zowel door de slechte uitwerking van het verhaal als door het feit dat Levin in de film ook zijn zorgen kent en niet bepaald vreugdevol overkomt. Zijn liefde voor Kitty wordt immers in eerste instantie helemaal niet beantwoord en daarnaast is zijn band met zijn broer allesbehalve hecht. Als kijker vraag je je hierdoor vooral af wat zijn functie in het verhaal is.
Om de verwarring vervolgens nog groter te maken, wordt Levin ook nog gebruikt als voice-over. Dit gebeurt niet alleen over de scènes van zijn verhaal, maar ook over die van Anna, waardoor het lijkt alsof hij de verteller van het verhaal is, terwijl dit eigenlijk niet het geval hoort te zijn. Overigens komt de voice-over de helderheid van het verhaal niet eens ten goede, aangezien deze slechts ingezet wordt op momenten dat de beelden al voor zichzelf spreken, terwijl de momenten waarop je wel wat uitleg kan gebruiken van commentaar verstoken zijn.
De prachtige decors en kostuums en de aardige prestaties die de acteurs neerzetten zijn dan nog een paar pluspunten in de film, maar duidelijk mag zijn dat deze niet genoeg zijn om het geheel te redden. Als kijker houd je na het zien van de film alleen maar één groot vraagteken over en blijven de personages in de film nietszeggende vreemdelingen. Om de film te begrijpen moet je het boek er eigenlijk nog eens op nalezen en dat is ongetwijfeld niet de bedoeling geweest van de regisseur.
Karin van der Laan