Ape – Apan (2009)
Regie: Jesper Ganslandt | 82 minuten | drama, thriller | Acteurs: Olle Sarri, Lennart Andersson, Lena Carlsson, Thore Flygel, Niclas Gillis, Samuel Haus, Anders Johannisson, Françoise Joyce, Sean Pietrulewicz, Eva Rexed
Sommige films krijg je niet meer uit je hoofd. Het Zweedse ‘Ape’ is zo’n film. Het knappe van deze productie van debutant Jesper Ganslandt is dat hij weinig laat zien, maar tegelijkertijd heel veel. ‘Ape’ zet je aan het denken, prikkelt en houdt je 81 minuten lang aan de buis gekluisterd. Dat is erg knap voor een film zonder groot budget en bekende acteurs.
‘Ape’ gaat over Krister (Sarri). Een man die nogal verward overkomt, altijd haast heeft en duidelijk ergens mee zit. Dat het niet om een futiliteit gaat, is al bij het begin van de film te zien. Maar wat is er precies gebeurd is en waar Krister mee bezig is, wordt pas later (enigszins) duidelijk.
Het bijzondere van films als ‘Ape’ is dat de regisseur je niks uitlegt. Ganslandt zet je aan het werk en laat je zelf de ontbrekende puzzelstukjes invullen. Hoe je de film ervaart, ligt echt aan je inlevingsvermogen. Motieven en beweegredenen worden niet netjes uitgelegd. Dat de film een groot aantal vragen open laat, zal voor de een storend zijn terwijl de ander dat juist enorm zal waarderen. Dit is hoe dan ook geen gemakkelijke film die je na afloop van een lange dag ter ontspanning aan zet.
Net als de Waalse gebroeders Dardenne kiest Ganslandt voor een minimalistische aanpak. De camera zit Krister dicht op de huid. Constant. Special effects of relativerende humor moet je niet verwachten. Deze film is rauw en ongepolijst. Het draait om een persoon en zijn gedrag. Sarri is fenomenaal als de introverte Krister. Dat de man met grote problemen te kampen heeft, is duidelijk. De manier waarop Sarri de lijdensweg van zijn personage vertolkt is ijzersterk. Afgezakte schouders, een afwezige blik en plots opduikende woede-uitbarstingen: Krister is een getergd mens en een wandelende tijdbom. Sympathiek kun je de hoofdpersoon allerminst noemen, maar Sarri weet medelijden op te wekken. Krister draagt een donker geheim met zich mee waaraan hij kapot gaat. Je wilt weten wat het is. Vooral omdat hij er zo zachtaardig en doorsnee uitziet. Het acteerwerk is subtiel en zeer rijk.
De ontknoping is even heftig als abrupt. Als je antwoorden verwacht, zul je teleurgesteld worden. Het einde is pas het begin. Nu moet je zelf aan het werk. ‘Ape’ is een beklemmende film over een man die op de rand van de afgrond balanceert. Dit psychologisch portret is schokkend en na afloop zul je je verdoofd voelen. Deze film zal je hoe dan ook niet onberoerd laten.
Frank v.d. Ven