Apocalypse Now (1979)

Regie: Francis Ford Coppola | 197 minuten | actie, drama, oorlog, avontuur | Acteurs: Marlon Brando, Martin Sheen, Robert Duvall, Frederic Forrest, Sam Bottoms, Laurence Fishburne, Dennis Hopper, Harrison Ford, Albert Hall, G.D. Spradlin, Jerry Ziesmer, Scott Glenn, Bo Byers, James Keane, Kerry Rossall, Ron McQueen, Tom Mason, Cynthia Wood, Colleen Camp, Linda Carpenter, Jack Thibeau, Glenn Walken, George Cantero, Damien Leake, Herb Rice, William Upton, Larry Carney, Marc Coppola, Daniel Kiewit, Father Elias, Bill Graham, Hattie James, Jerry Ross, Dick White, Christian Marquand, Aurore Clément, Michel Pitton, Franck Villard, David Olivier, Chrystel Le Pelletier, Robert Julian, Yvon LeSeaux, Roman Coppola, Gian-Carlo Coppola, Henri Sadardeil, Gilbert Renkens     

Losjes gebaseerd op het boek Heart of Darkness van Joseph Conrad, is dit het magnum opus van Coppola. Een film waar hij jaren van zijn leven in investeerde en die hem bijna tot de dood dreef. Coppola’s vrouw Eleanor maakte een legendarisch geworden documentaire over de totstandkoming van Apocalypse Now, vernoemd naar de titel van het boek: ‘Hearts of Darkness: A Filmmakers Apocalypse’. De verhalen en anekdotes van de set zijn onderdeel geworden van de filmgeschiedenis: de opnamen op de Fillippijnen die extreem uitliepen, de decors die vernietigd werden door een tropische storm, de geleende helicopters die af en toe niet beschikbaar waren omdat ze werden ingezet tegen rebellen en vooral het hartinfarct van hoofdrolspeler Martin Sheen. Haast onvoorstelbaar dat de film zo’n klassieker geworden is ondanks al deze problemen. Coppola levert hier zijn laatste ‘grote’ film af van de topjaren van zijn carrière als afsluiting van een decennium waarin hij vijf Oscars won en drie keer genomineerd werd en hij de magistrale ‘The Godfather I en II’ en ‘The Conversation’ regisseerde. ‘Apocalypse Now’ won de Gouden Palm op het filmfestival van Cannes.

In 2001 werd een “Redux” versie uitgebracht, die maar liefst 49 minuten langer is. Het verhaal blijft hetzelfde: kapitein Willard (Sheen) krijgt de opdracht om kolonel Walter E. Kurtz (Brando) te zoeken ergens in Cambodjaanse jungle en “een einde te maken aan zijn bevel”. Vanaf het begin in het broeierige Saigon met de muziek van The Doors en het geluid van een helicopter die overgaat in het draaien van een ventilator, zuigt ‘Apocalyspe Now’ de kijker helemaal op in een bizarre wereld waar de Vietnam-oorlog feitelijk ook een decor is. De reis die Willard maakt, is niet specifiek aan tijd en plaats gebonden (de gebeurtenissen in het boek vinden plaats begin 20e eeuw in Afrika) maar is vooral psychologisch en filosofisch van aard. Wie kritiek heeft dat dit geen ‘realistische’ Vietnam-film is, heeft dan ook duidelijk niet begrepen waar het over gaat.

De film kent vele klassiek geworden scènes, waarvan het deel rondom kolonel Kilgore (Duvall) het bekendste is. De aanval op Wagner’s “Die Walküre” en één van de bekendste filmcitaten: “I love the smell of napalm in the morning.” De langere versie voegt wel degelijk iets toe: zo is er een erg grappige scène waarin de surfplank van Kilgore gestolen wordt en hij die terug wil. Ook is er een uitgebreidere scène met de Playmates. Tenslotte is er nog het langste toegevoegde segment, dat speelt op een Franse plantage. Hier wordt de koloniale geschiedenis van Vietnam (voormalig Frans Indochina) besproken en de overige gebeurtenissen weer meer lading krijgen. De extra lange speelduur maakt de film zeker completer.

De vrijwel volledig mannelijke cast levert topprestaties. Sheen is intens als Willard en zijn sonore stem tijdens de voice-over fungeert als een anker tijdens de zoektocht. Brando als Kurtz is hypnotiserend met zijn kaalgeschoren hoofd half in de schaduw. Hopper is maniakaal als geflipte fotograaf en vooral Duvall is geweldig op dreef als de Air Cav’ kolonel die het liefst wil surfen. In bijrollen een piepjonge Fishburne als Mr. Clean en Ford als stijve officier.

Prachtig geschoten en belicht is ‘Apocalypse Now’ een unieke filmervaring die zich moeilijk laat omschrijven, maar die vooral ondergaan moet worden. Onverschillig laat de film de kijker in elk geval niet. Of je vindt het fantastisch, of je vindt het afschuwelijk.

Hans Geurts

Waardering: 5

Bioscooprelease: 1 november 1979
Bioscooprelease: 19 december 2019 (Apocalypse Now: Final Cut)