Avanti! (1972)

Regie: Billy Wilder | 138 minuten | drama, komedie, romantiek | Acteurs: Jack Lemmon, Juliet Mills, Clive Revill, Edward Andrews, Gianfranco Barra, Franco Angrisano, Pippo Franco, Franco Acampora, Giselda Castrini, Raffaele Mottola, Lino Coletta, Harry Ray, Guidarino Guidi, Giacomo Rizzo, Antonino Faa Di Bruno

Billy Wilder was niet alleen een van de meest talentvolle regisseurs van het Hollywood tussen 1930 en 1960, maar zeker ook een van de meest veelzijdige. Zijn eerste grote successen boekte hij met de films noirs ‘Double Indemnity’ (1944) en ‘The Lost Weekend’ (1945), waarna hij zich op de zwarte komedies stortte met ‘A Foreign Affair’ (1948) en het meesterlijke ‘Sunset Blvd.’ (1950). Voor lichtvoetige romantische komedies draaide hij zijn hand niet om, getuige films als ‘Sabrina’ (1954), ‘The Seven Year Itch’ (1955) en ‘Some Like It Hot’ (1959). Daarna volgde een reeks cynische tragikomedies met ‘The Apartment’ (1960) als belangrijkste troef. Een waslijst aan topfilms van diverse pluimage dus. Bovendien was Wilder van zijn films vaak niet alleen de regisseur, maar ook de scenarioschrijver en de producent. Ook hij zelf was dus behoorlijk veelzijdig!

‘Avanti!’ uit 1972 is een van de laatste films van Billy Wilder. De gelouterde zakenman Wendell Armbruster Jr. (Jack Lemmon) is op weg naar Italië om het lichaam van zijn overleden vader – een alom gerespecteerde diplomaat – op te halen. Wendell wil dit het liefste zo snel mogelijk gedaan hebben, maar loopt tegen nogal wat problemen op. Zijn vader, die bij een auto-ongeluk op het eiland Ischia om het leven kwam, bleek niet alleen in de auto te zitten. Naast hem zat Kate Pigott, zijn geheime Britse minnares. Ook zij heeft het ongeluk niet overleefd en haar dochter Pamela (Juliet Mills) is in Italië om haar lichaam op te halen. De Italiaanse autoriteiten werken alleen niet mee, waardoor Wendell en Pamela noodgedwongen langer met elkaar zitten opgescheept. Bovendien worden de lijken nog ontvreemd ook! Op de plek waar zijn vader en haar moeder elkaar zo lief hadden, bloeit er langzaam iets moois op tussen Wendell en Pamela. Als al het papierwerk dan eindelijk in orde is, willen ze eigenlijk niet meer terug naar huis…

Ook dit scenario, gebaseerd op een obscuur en weinig succesvol toneelstuk van Samuel A.Taylor uit 1968, schreef Wilder samen met IAL Diamond. ‘Avanti!’ had weinig succes bij pers en publiek en is pas later in ere hersteld. Want het is helemaal geen onaardige film. De cynische grappen die Wilders werk zo kenmerken zijn er nog steeds. Een oude vos verliest misschien wel zijn haren maar niet zijn streken; Wilder neemt traditiegetrouw iedereen op de hak. De Italianen worden afgeschilderd als chaotische, temperamentvolle lui die alles rustig aan doen. Tot woede van de opgefokte Amerikanen, die leiden aan grootheidswaanzin en weinig respect hebben voor andere culturen. Het personage JJ Blodgett (gespeeld door Edward Andrews) is hiervan de personificatie. Wilder houdt de kijker nog altijd een spiegel voor, maar was begin jaren zeventig – toen deze film uitkwam – daarin niet meer de enige. Om toch nog een beetje op te vallen, stopte Wilder een paar naaktscènes in de film (ook Jack Lemmon moet eraan geloven!) en dat is absoluut niet ‘des Wilders’. ‘Avanti!’ duurt overigens veel te lang (twee uur en achttien minuten). Wilder zou daarmee de relaxte mentaliteit van de Italianen, die alles op hun eigen, kabbelende tempo doen, hebben willen reflecteren, maar dat komt niet helemaal uit de verf. De traagheid van deze film staat in schril contrast met het duizelingwekkende tempo van bijvoorbeeld ‘One, Two, Three’.

Opnieuw deed Wilder een beroep op Jack Lemmon, die altijd graag met de regisseur werkte. Zijn personage, de zakenman Wendell Armbruster Jr., maakt een interessante ontwikkeling door. Hoe langer hij in Italië verblijft, hoe meer ontspannen hij wordt. Hij laat zich zelfs meeslepen in het zinderende Italiaanse gevoel voor romantiek. Samen met Pamela beleeft hij de romance van zijn vader en haar moeder. De Britse Juliet Mills is een frisse, charmante verschijning. De running gag in de film is dat Pamela te zwaar zou zijn. Erg overdreven, want ze ziet er prima uit. De show wordt echter gestolen door de Nieuw-Zeelandse acteur Clive Revill, die op geweldige wijze de onfeilbare hoteleigenaar Carlo Carlucci neerzet. Hij houdt Wendell net zolang bezig tot hij bevangen is door de Italiaanse mentaliteit en romantiek. De overige personages zijn behoorlijk karikaturaal. Noemenswaardig is de scène waarin de lijkschouwer op haast mechanische wijze de procedure tot identificatie van de lijken overgaat. Een onvergetelijk staaltje cinema.

‘Avanti!’ is geen spectaculaire film, niet bijzonder grappig of origineel. Bovendien duurt de film voor de neutrale filmkijker zo’n veertig minuten te lang. Desondanks is het een charmant werkje van een van de grote meesters uit de filmgeschiedenis. De film heeft bij vlagen sterke momenten en grappige dialogen en het acteerwerk is heel behoorlijk. Bovendien is het altijd de moeite waard om naar beelden te kijken van de prachtige mediterrane landschappen en kusten van Zuid-Italië. Geen échte topper, maar wie eens een paar uur over heeft kan zich er best eens aan wagen deze film te bekijken.

Patricia Smagge

Waardering: 3