Bad Santa (2003)

Regie: Terry Zwigoff | 91 minuten | komedie, misdaad | Acteurs: Billy Bob Thornton, Tony Cox, Brett Kelly, Lauren Graham, Bernie Mac, Lauren Tom, John Ritter

Twee inspiratiebronnen vormen het concept van ‘Bad Santa’. Ten eerste het karakter dat Wallace Beery in de dertiger jaren vaak speelde; een slecht gehumeurde, komische schurk die een ongeslepen diamant blijkt te zijn. En ten tweede de komedie ‘Bad News Bears’ van Michael Ritchie, waarin Walter Matthaus Coach Buttermaker kleine kinderen aanzet tot het maken van martini’s voor hem. De antiheld van het verhaal is Willie, een cynische zelfbeklagende zuiplap, die steeds verder afzakt. Hij speelt al jaren voor Santa en doet dit beslist niet uit liefde voor de kinderen. Hij drinkt, scheldt en vloekt op een niet erg originele wijze en duikt tijdens het werk met vrouwelijke klanten de kleedkamer in. Vrouwen houden volgens de makers blijkbaar van slechteriken, want Willie ziet ondanks zijn vaak dronken toestand kans om ook buiten het werk een reeks vrouwen te scoren, waaronder de fraaie en veel jongere Sue (Lauren Graham). Alhoewel, het is Sue die zich vanwege een soort Santacomplex erg tot Willie aangetrokken voelt en hem voor zich wint. Mogelijk is dit Santacomplex een ironische verwijzing naar het zogenaamde Oedipuscomplex, maar het blijft allemaal erg ongeloofwaardig en plat en het is tegelijkertijd weer niet absurd genoeg. Ongeloofwaardig is ook de korte tijd waarin de vriendschap tussen Willie en Thurman ontstaat en daarmee Willies ommekeer.

Het moge duidelijk zijn dat het hier niet om een feel-good familie kerstfilm gaat. Maar wat voor soort film is ‘Bad Santa’ dan wel; een donkere antikerst film, een komische actiefilm met een kerstthema, of een moralistische kerstkomedie?

Je zigzagt van korte actiescènes, zoals de roof uit de kluis van de vorige kerst en een achtervolging, naar komische scènes, zoals de politiek overcorrecte winkelmanager (John Ritter) die vergeefs zijn beklag doet bij de beveiligingsdetective (Bernie Mac), en weer naar de scènes met zelfbeklag en mislukkingen van de antiheld. Het eindresultaat is een soort van mozaïek van clichés. Het verhaal is slap, de moraal uitgekauwd en niet goed uitgewerkt: wat is er dan toch nog interessant en humorvol aan ‘Bad Santa’? Het is de goede timing, het komisch talent van de acteurs en de achtergrondsfeer. Kerst, mooie muziek en van die kleine dingetjes.

Marieke Hoks

Waardering: 3

Bioscooprelease: 25 november 2004