Baixio das Bestas-Bog of Beasts (2007)
Regie: Cláudio Assis | 82 minuten | drama | Acteurs: Caio Blat, Conceição Camaroti, Marcelia Cartaxo, Hermila Guedes, Matheus Nachtergaele, Dira Paes, Fernando Teixeira
In 1973 schreef de beroemde Colombiaanse auteur Gabriel García Márquez een novelle met de klaterende titel: ‘La incredíble y triste historia de la cándida Eréndira y de su abuela desalmada’ (De ongelooflijke maar droevige geschiedenis van de onschuldige Eréndira en haar harteloze grootmoeder). Het verhaal gaat over een meisje dat per ongeluk het huis laat afbranden waarin zij en haar grootmoeder wonen. Om het geld voor een nieuwe woning bij elkaar te schrapen dwingt oma haar kleindochter tot prostitutie. Als een rondreizende attractie wordt Eréndira te koop aangeboden aan wie haar maar wil hebben.
Hoewel het verhaal van Márquez misschien wat heftig lijkt, valt dat bij lezing ervan alleszins mee. Eréndira en haar grootmoeder leven in een sprookjesachtig universum en het verhaal dat wordt verteld is meer een politieke allegorie dan een verhandeling over de verdorvenheid van de mens. Binnen die surrealistische omgeving worden de personages en hun daden acceptabel voor de lezer. Het resultaat is een literair pareltje.
Van het verhaal Eréndira naar de film ‘Baixio das Bestas’ is geen al te grote stap. In deze Braziliaanse film exploiteert een verdorven grootvader het lichaam van zijn kleindochter, niet om er een afgebrand huis mee te herstellen maar om gewoon wat meer geld binnen te halen. In het dorp wonen ook nog wat verveelde adolescenten die zich bezighouden met gewelddadige seks en die niet veel meer doen dan (letterlijk) een beetje met hun pik spelen.
Het resulteert in een matige film. Waar Márquez de realiteit verlaat om een geloofwaardig verhaal te vertellen, lijkt het de makers van ‘Baixio das Bestas’ vooral te gaan om een zo expliciet mogelijke uitbeelding van gewelddadig nihilisme. Wat we in ‘Baixio das Bestas’ voor onze kiezen krijgen is een opeenhoping van brute en seksueel geladen scènes. Een orgie in een bordeel is niet genoeg, we krijgen er meteen de verkrachting van een onwillige hoer bij. Als een andere hoer tot seks wordt verleid en er toevallig een dikke staaf in de buurt ligt, heb je niet veel fantasie nodig om te weten waar die gaat eindigen. En als slaperige kleindochter langs opa schuifelt, verdwijnt diens gerimpelde hand onder haar nachthemd, waarna hij eens verlekkerd aan die hand snuffelt. Yummie.
Uit het begin van de film kun je afleiden dat de makers iets willen zeggen over het verband tussen armoe, uitbuiting, werkloosheid en seksuele agressie. In die opzet zijn ze niet geslaagd. De film laat slechts het resultaat zien en doet geen moeite om de verbanden verder uit te werken of nuanceringen te plaatsen. Het veelvuldig gebruik van metaforen (beerput, dode insecten, vernietigende branden) voegt ook niet echt veel toe. Wat overblijft is een film die cinematografisch prima is, maar verder hooguit wil shockeren. En zelfs dat lukt niet.
Henny Wouters