Banana Pancakes and the Children of Sticky Rice (2015)

Regie: Daan Veldhuizen | 93 minuten | documentaire

Toerisme. Het is zowel een vloek als een zegen. In de documentaire ‘Banana Pancakes and the Children of Sticky Rice’ – als er een prijs voor meest intrigerende filmtitel van het jaar zou zijn, had deze ‘m alvast in the pocket – schetst Daan Veldhuizen de effecten van het toenemende toerisme in een dorpje in de noordelijke binnenlanden van Laos, Muang Ngoi. Hij volgt twee gezworen jeugdvrienden, die mede door de veranderende economische mogelijkheden en de keuzes die ieder van hen maakt in het leven, steeds verder uit elkaar groeien.

In tegenstelling tot Khao, die zijn hele leven nog geen stap buiten zijn geboortestreek heeft gezet, heeft Shai in de grote stad gestudeerd. Toch is hij teruggekeerd, omdat hij liever eigen baas is dan in de stad in dienst van een bedrijf treedt. In Muang Ngoi zet hij zijn eigen handel op. Ook Khao probeert te verdienen aan het toerisme. De verschillen tussen de twee vrienden blijven niet steken in hun leefwijze: Khao is al getrouwd en vader van een schattige peuter, Shai heeft ‘misschien’ een relatie met een buitenlands meisje. Naar eigen zeggen staan de Lao meisjes in de rij voor een relatie met hem, maar de knappe jongen heeft liever iemand uit een andere cultuur. Wat Shai precies wil wordt niet helemaal duidelijk, waarschijnlijk omdat hij zelf ook niet precies weet wat hem drijft.

Ondertussen zien we de backpackers komen, onder de indruk raken van de schoonheid van wat de Laotiaanse natuur biedt, en weer gaan. Het is enigszins confronterend, maar ook pijnlijk om de gesprekken te volgen van de toeristen. Je voelt dat ze zich onwillekeurig verheven voelen boven de Laotianen. Dat ligt aan het feit dat zij er bewust voor kiezen nu eens een periode in minder luxe te leven. Daarbij komt ook dat ze het idee hebben dat zij het gebied ‘ontdekt’ hebben. “Stel je toch eens voor dat dit in een Lonely Planet gids komt te staan, dan ziet het binnen de kortste keren zwart van de toeristen. Dat moeten we voorkomen hoor, dit moet ons geheim blijven.” Het wordt niet helemaal letterlijk zo gezegd, maar de bedoeling is duidelijk.

De beeldvoering is bijna magisch. Veldhuizen, naast regisseur, schrijver en editor ook verantwoordelijk voor de cinematografie, tovert met de zelfverzekerdheid van iemand die veel meer jaren dan hij in het vak zit, de fraaiste composities op het doek. Of het nu lachende kinderen zijn, stuifmeel snoepende insecten of de aanblik van toeristen in de ondergaande zon die trots zijn op hun zelfgebouwde vlot: het zijn oogstrelende beelden, die het hart van een reisliefhebber sneller doen kloppen. Enigszins paradoxaal is dat wel, maar aan de andere kant waakt de in 1982 geboren filmmaker er voor om een kant te kiezen. Toerisme levert geld op, geld is vooruitgang, maar dat betekent ook weer dat de authentieke elementen waar toeristen juist naar op zoek zijn verdwijnen.

Niet alles aan de documentaire werkt even goed. Soms bekruipt je het gevoel dat bepaalde gebeurtenissen in scène gezet zijn, zoals de plotselinge aftocht van Shai op zijn motor naar een café om zijn frustratie weg te drinken. Het gesprek dat hij dan heeft met een drinkmaatje, die hem de les leert over marketing in toerisme, voelt minder spontaan aan dan bijvoorbeeld de pretoogjes van het meisje dat op een bootje zit. Desondanks is ‘Banana Pancakes and the Children of Sticky Rice’ fijn kijkvoer, en biedt het inspiratie voor lange nagesprekken. Mooie documentaire, must-see voor backpackers.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 25 juni 2015