Bardsongs (2009)

Regie: Sander Francken | 94 minuten | drama

De zwijgende man in Rajasthan, de zoekende man in Djenné en de gehoorzame man in Ladakh. Drie verschillende mannen, drie verschillende volksvertellingen over wijsheid en moraal, maar met een universele klank.  ‘Bardsongs’ vertoont een drieluik van korte films die in veel opzichten van elkaar verschillen. De geografische, religieuze en sociaal maatschappelijke elementen kennen bij ieder verhaal hun eigen achtergrond. En toch hebben de verschillende volksvertellingen diverse overeenkomsten en sluiten als drie mooie kunstwerkjes prima op elkaar aan. In die zin is de insteek die regisseur Sander Francken voor ogen had zeker geslaagd. Over het doel van de film zegt hij namelijk het volgende: ‘Als het erop aankomt, blijken we allemaal hetzelfde te denken over ons bestaan, of je nu Hindu bent of Christen, Moslim of Boeddhist, Joods of anarchist, atheïst of animist.’ De wijsheden die in de films naar voren komen zijn zeker in meerdere culturen en levensovertuigingen terug te vinden, slechts verpakt in een ander jasje van tijd, omgeving en geloof.  Het zijn stuk voor stuk verhalen die de kijker meenemen op een te bewandelen weg, waarin conflicten, dilemma’s en overwegingen centraal staan. Net als bij een bijbels verhaal of een vertelling uit de Koran wordt de kijker gaandeweg aangezet tot nadenken. Vervolgens wordt aan het einde van de film inzichtelijk gemaakt wat de achterliggende boodschap is, sterker nog: wat het moraal is van het verhaal.

Wat de films daarnaast gemeen hebben met elkaar is dat er totaal geen humor te bespeuren valt. Met uitzondering van een scène uit het verhaal dat zich afspeelt in Ladakh (India), waarbij een vader met zijn dochter ergens moet overnachten. Om een slaapplaats te bemachtigen moet zijn dochter spelen dat zij een zoon is. Eenmaal aan het avondmaal met de plaatselijke monniken probeert de dochter als een ‘echte man’ te eten. Met haar handen schuift ze het eten gulzig en slordig naar binnen en krabt zo nu en dan mannelijk op haar hoofd. Op een stil moment klinkt uit het niets een nogal Westers klinkende ringtone. Het betreft de mobiele telefoon van een monnik. Een onverwacht, leuk en klein grapje. Maar daar zul je het mee moeten doen wat de humor betreft. Het zijn vrij serieuze verhalen die ook een zekere mate van voorspelbaarheid met zich meebrengen. Dit vraagt een sterke focus van de kijker. Vooral het verhaal van de jonge leerling aan de Koranschool voelt langdradig aan, terwijl het de kortste film van de drie is. Op zoek naar het antwoord op de vraag “Wat is het grootste deel van alle kennis?” wordt steeds hetzelfde concept gehanteerd. De jongen gaat de stad in, ontmoet iemand, krijgt een antwoord en legt het antwoord voor aan zijn meester. Hij heeft hier zeven dagen de tijd voor en dat is best lang.

Misschien is het meest boeiende verhaal wel de vertelling die zich afspeelt in Rajastha, waarbij de kameel een grote rol speelt in het schamele leven van vader en zoon, de plasticverzamelaars. Als de kameel er op een dag vandoor gaat, gaat de familie een onzekere toekomst tegemoet. De enigszins rebelse zoon wil het liefst op alles dat hen overkomt reageren, maar hij heeft te maken met een vader die zijn oordeel voor zich houdt en het lot lijkt te accepteren. Als de kameel op een mooie dag weer bij hun huis verschijnt heeft hij een verrassing bij zich. En ook deze nieuwe verrassing past prima in het beeld van het verhaal, waarin oorzaak en gevolg continu centraal staan. Het één heeft altijd met het ander te maken.

Sander Francken heeft een doordacht project prima uitgevoerd. Voor een dergelijk drieluik van Nederlandse makelaardij in een internationale setting kun je alleen maar respect opbrengen. Daarnaast is het een film die overeenkomsten accentueert die verschillende culturen met elkaar kunnen verbinden. In een wereld waar de nadruk vaak op het verschil ligt, is het prettig een dergelijk geluid te constateren.

Tristan van der Linden

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 3 juni 2010