Beautiful Losers (2008)
Regie: Aaron Rose, Joshua Leonard | 90 minuten | documentaire | Met: Thomas Campbell, Cheryl Dunn, Shepard Fairey, Jo Jackson, Chris Johanson, Margaret Kilgallen, Harmony Korine, Geoff McFetridge, Barry McGee, Mike Mills, Stephen Powers II, Claire E. Rojas, Aaron Rose, Deanna Templeton, Ed Templeton
In ‘Beautiful Losers’ leren we dat kunst is: iets doen dat niemand anders je heeft opgedragen. Jij bepaalt zelf wat ‘goed’ is en wanneer dat je isoleert van de rest van de wereld? Blijf erin geloven. Want alleen met authenticiteit kun je werkelijk iets bereiken dat de moeite waard is. Het gegeven is heel boeiend en de kunst die we te zien krijgen is prachtig, bovendien werkt de creatieve inspiratie die de kunstenaars uitdragen heerlijk aanstekelijk.
Deze kunstenaars hebben met hun creatieve uitingen naast eigen voldoening ook een publiek gevonden en dat is fijn. Hun kunst werkt, omdat ze gegroeid is uit een behoefte de harde wereld om hen heen interessanter, kleurrijker, avontuurlijker en levendiger te maken. Met die energie zijn deze mensen, die vroeger op school misschien als introverte losers werden gezien, via hun introverte werk (want kunst maken is meestal een langdurige, behoorlijk solitaire bezigheid) toch zeer positief naar buiten gekomen. In die zin is hun kunst ook hun redding. Het brengt hen in contact met medemensen, collega’s, kopers, liefhebbers en fans over de hele wereld.
Maar hier ligt ook wel een probleem voor de film: de kunstenaars die voor de camera verschijnen zijn geen losers meer. Niemand ziet ze nog zo, omdat ze nu inderdaad voldoen aan de belangrijke eisen die verbonden zijn aan het woordje ‘succes’: ze zijn gewild, rijk en ook nog eens beroemd. Maar, waar zijn al die kunstenaars die het ‘niet gered’ hebben, de echte verliezers zou je zeggen, hoe beautiful zijn die? Ze ontbreken een beetje in deze documentaire. Dit is eigenlijk gewoon een successtory en de verhalen en anekdotes worden gaandeweg vooral illustraties hiervan. Niet dat succes verkeerd is of niet mag, maar het maakt de titel en de doelstelling van de documentaire wat onzuiver. Daarnaast – en dat is misschien nog wel belangrijker – schiet de film in vertelstructuur te kort.
De voormalige losers worden namelijk met nieuwe problemen geconfronteerd die de gevestigde status met zich meebrengt: hoe behoud je bijvoorbeeld je integriteit op het moment dat commercie om de hoek komt kijken? En community art, de nieuwste (in Nederland bijna verplichte) vorm van kunst maken, wat doe je daarmee? Een jongen maakt inmiddels hippe commercials voor Pepsi en een van de kunstenaressen is inderdaad bezig kunst voor de buurt te maken. Deze onderwerpen hadden interessante hoofdstukken kunnen opleveren, die de spanningsboog op peil had kunnen houden, maar worden helaas slechts aangestipt.
De makers bedachten dat het goed zou zijn om te laten zien dat je met prachtige, authentieke en niet eens hoogdravende kunst heel succesvol kunt zijn en moet dit anderen en vooral jonge generaties onzekere pubers en ander grut inspireren om hun eigenzinnige experimentjes vooral vol te houden. Uitstekend. Maar na een uur is dit punt wel duidelijk. Dus terwijl ‘Beautiful Losers’ goed begint, ontaardt het, waarschijnlijk onbedoeld, in een praatfilm over kunst. Geen slechte film, maar wel eentje die haar doel een beetje voorbij schiet, omdat mensen onder de dertig al na het eerste uur zijn afgehaakt. En dat bewijst ironisch genoeg ook maar weer: kunst, daar moet je niet te veel over lullen, dat moet je gewoon doen.
Arjen Dijkstra