Before Night Falls (2000)
Regie: Julian Schnabel | 125 minuten | drama, biografie | Acteurs: Javier Bardem, Olivier Martinez, Andrea Di Stefano, Johnny Depp, Michael Wincott, Olatz Lopez Garmendia, Giovanni Florido, Loló Navarro, Sebastián Silva, Carmen Beato, Vito Maria Schnabel, Pedro Armendariz, Diego Luna, Sean Penn
De Cubaanse schrijver Reinaldo Arenas die van 1943 tot 1990 leefde, schreef een interessante autobiografie. ‘Before Night Falls’ werd twee jaar na zijn dood gepubliceerd en Julian Schnabel, de artiest/schilder die eerder ‘Basquiat’ regisseerde, baseerde er een film op. In deze film wordt de rol van Arenas op sublieme wijze vertolkt door Javier Bardem, die met deze prestatie wereldwijd doorbrak. Hij ontving een Oscarnominatie voor zijn rol, maar Russell Crowe (‘Gladiator’) kaapte het beeldje voor zijn neus weg.
Javier Bardem zet Reinaldo Arenas perfect neer. Hij neemt de kijker mee op een emotionele achtbaan, van verbazing tot afgrijzen, van bewondering tot verdriet. Het beeld dat in deze film wordt geschetst van Cuba is nog niet vaker vertoond en alleen dat maakt de film al bijzonder. De kleurrijke scènes geven een prachtig beeld van het door politiek verscheurde land gedurende de jaren heen en de omstandigheden waarin de artistiekelingen en homoseksuelen zich bevinden. De echte beelden van Castro en de revolutie die Schnabel in de film gemonteerd heeft versterken het gevoel van onbehagen. In het begin sluit Arenas zich aan bij de rebellen, maar al snel maakt hij andere plannen. We zien hem veranderen van een schuchtere, zelfs naïeve jongen, die als hij aankomt in Havana nog zo groen is als gras, in een zelfverzekerde openlijke gay. De kijker weet al wel vrij snel dat hij seksuele gevoelens koestert voor mannen, subtiel getoond door de beelden van een jonge Reinaldo die in een rivier badende heren gadeslaat. Ook de fantasie die de puber Reinaldo heeft terwijl een prostituee hem oraal bevredigt wijzen daar al op. Zijn relatie met de biseksuele Pepe komt vreemd over. Het is niet helemaal duidelijk wat hij in Pepe ziet, hij is grof, ontrouw en je gunt de getalenteerde schrijver eerder een tedere geliefde dan deze rotzak.
Toch lijkt Reinaldo gelukkig met zijn leven, maar helaas komt daar verandering in. Hij wordt gearresteerd op verdenking van aanranding, maar ontsnapt in een rubberen binnenband over zee. Water speelt overigens een belangrijke rol in de film, in het begin wordt al duidelijk dat Arenas een fascinatie heeft voor water. Mooiste scène die dat duidelijk maakt is het shot van de breed lachende Reinaldo die geniet van de vallende sneeuw op zijn gezicht. Als Arenas weer gearresteerd wordt komt hij terecht in de gevangenis El Morro, waar hij brieven aan echtgenoten en geliefden schrijft voor medegevangenen in ruil voor sigaretten en zeep. Hij verdient er voldoende papier mee om te kunnen blijven schrijven en het is ook op deze plek dat Arenas begint met zijn autobiografie.
De film bevat een tweetal bijzondere cameo’s. In het begin van de film speelt Sean Penn op overtuigende wijze een Cubaan die de jonge Reinaldo afraadt naar Havana te gaan en zich bij de rebellen aan te sluiten. Het is een rol van slechts enkele minuten, maar voor Penn-liefhebbers zeker de moeite waard. Johnny Depp speelt zelfs een dubbelrol in ‘Before Night Falls’, als eerste vertolkt hij de rol van de travestiet Bon Bon, die in de gevangenis El Morro Reinaldo helpt manuscripten naar buiten te smokkelen, even later zien we hem in de rol van Luitenant Victor, en zorgt hij ervoor dat Reinaldo vrijkomt. Die tegenstrijdigheid van de twee rollen van Depp is reeds eerder in de film gestart: in de nachtclubscène horen we bijvoorbeeld melancholieke muziek (als tegenovergestelde van het lawaai dat er eigenlijk bij hoort) en poëzie begeleidt de beelden van de revolutie.
Hoewel de acteerprestaties absoluut top zijn, een speciale vermelding verdient Olivier Martinez voor zijn rol als Lázaro Gómez Carriles, zijn er voldoende zaken aan te merken op ‘Before Night Falls’. Zo is het laatste deel, waarin Arenas New York bereikt heeft, te lang uitgerekt. De sterfscène is ondanks dat deze wel indruk maakt, te langdradig. Ook heeft de regisseur een uiterst positief beeld proberen te schetsen van de schrijver/dichter en heeft hij feit met fictie vermengd. Ook worden bepaalde scènes, waarvan je verwacht dat ze later belangrijk zullen worden, niet uitgelegd. De rol van de moeder in het leven is niet helemaal duidelijk bijvoorbeeld, zonder wroeging verlaat hij haar, maar toch duikt ze regelmatig op in zijn gedachten. De betekenis van de scène waarin zijn vader uitgescholden wordt door zijn moeder, waarna hij twee muntjes krijgt van zijn vader, is ook niet helder. Afgezien van een vermelding in de documentaire gemaakt over Arenas als hij als banneling in New York woont, komt dit niet terug. Het is logisch dat er bij een biopic als deze bepaalde perioden vluchtig behandeld moeten worden en dat er op andere perioden dieper wordt ingegaan, toch had het script verbeterd kunnen worden. Wat ook stoort is het gewissel tussen talen, van Spaans naar Engels en weer terug. Toch is ‘Before Night Falls’ vanwege het unieke tijdsbeeld en de goede acteurs de moeite waard.
Monica Meijer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 14 februari 2002