Before the Devil Knows You’re Dead (2007)

Regie: Sidney Lumet | 117 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Philip Seymour Hoffman, Ethan Hawke, Albert Finney, Marisa Tomei, Rosemary Harris, Aleksa Palladino, Michael Shannon, Amy Ryan, Brian F. O’Byrne    

Sidney Lumet ontving in 2005 een Honorary Award van de heren van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences voor zijn totale oeuvre. De op dat moment al tachtigjarige regisseur heeft in zijn carrière nog nooit een Oscar ontvangen voor zijn films, al werd hij maar liefst vijf keer genomineerd, de eerste keer voor klassieker ’12 Angry Men’ in 1958, de laatste keer voor ‘The Verdict’ in 1982. Na ‘The Verdict’ ging het niet meer zo geweldig met de carrière van Lumet, het leek of hij het kunstje verleerd was. Waren voorheen zijn films bijna bij voorbaat al klassiekers, met films als ‘Family Business’  en ‘Gloria’, om er maar een paar te noemen, wist hij bij lange na niet het niveau te halen van zijn eerdere meesterwerken.

Feit is wel dat de cineast bij elke produktie een interessante cast wist te verzamelen. Lumet is dan ook een echte acteursregisseur, hij weet het beste in zijn cast naar boven te halen. Dit gaat ook op voor ‘Before the Devil Knows You’re Dead’, een film waarin iets van Lumet’s voorbijgegane klasse doorschemert. Een intrigerende lijst van acteurs gaat tot het uiterste in de film, Philip Seymour Hoffman weet wederom wonderen te verrichten met zijn rol als Andy, de dubbel gelaagde zakenman met een ernstige verslaving en een slecht huwelijk (met Marisa Tomei).

In de openingsscène, die qua effect nogal afwijkt van de rest van de film, zien we het echtpaar op een heftige – en voor de acteurs gewaagde – manier seks hebben in een hotelkamer. Achteraf verzuchten ze dat het wel aan Rio zal liggen. Als de kijker nauwelijks bekomen is van de nogal verrassende combinatie van Tomei en Hoffman als al jaren getrouwd stel, is de volgende scène al weer aan de gang: een overval op een klein juwelierszaakje dat helemaal verkeerd afloopt. Wat volgt is een reconstructie met behulp van een reeds vaker in films ingezette flashback methode: het verhaal wordt vanaf bepaalde, niet eens cruciale, momenten opnieuw verteld door de ogen van een ander personage in de film. In deze film is het een overbodige kunstgreep, die de vaart van de film onnodig eruit haalt en meer aanvoelt als een stijloefening dan dat het de film waarde geeft.

Ethan Hawke speelt op eveneens overtuigende wijze Hank, de broer van Andy. Zijn personage is gescheiden, altijd blut en omdat hij al een aantal maanden achter loopt met de alimentatie voor zijn dochter, en zijn ex-vrouw hem daarvoor het liefst achter tralies zou zetten, is zijn geldnood een kwelling. Zijn broer, die in hetzelfde bedrijf werkzaam is, maar wat hoger op de sociale ladder staat, biedt een uitweg. Dankzij Hank’s reactie en aarzeling op dit groteske plan van zijn broer  is de sympathie van de kijker dan al definitief bij Hank, maar daarentegen is de fascinatie voor Andy groter. Zijn motivatie blijft een mysterie waar je maar moeilijk grip op kunt krijgen.

Jammer genoeg blijft Gina (Marisa Tomei) met haar vaak naakte lichaam slechts fungeren als behangetje, haar karakter had wel wat uitdieping mogen hebben. Hoewel de reünie tussen Lumet en Albert Finney voor beiden een plezierige was (de twee werkten samen aan ‘Murder on the Orient Express’), valt het resultaat van deze samenwerking tegen. Finney weet nergens te overtuigen als vader van de twee diep in de problemen zittende broers.  De film is bij vlagen traag, het steeds opnieuw vertonen van de gebeurtenissen die inmiddels bekend zijn heeft daar ook invloed op, al wordt er stukje bij beetje duidelijker hoe de vork in de steel zit. Ook zitten er een aantal irritante onlogischheden en slordigheden in het scenario, waardoor het verhaal behoorlijk aan kracht inboet. Jammer, maar gezien het feit dat dit Kelly Masterson’s eerste script is, wel te verklaren.

In ‘Before the Devil Knows You’re Dead’ gaan de personages wel wat vaak over de schreef, wat identificatie moeilijk maakt. Een drugsverslaving is niet voldoende, er moet ook nog een buitenechtelijke relatie bij en een moord meer of minder doet ook niet ter zake. Een beter geredigeerd script en een kortere speelduur hadden van ‘Before the Devil Knows You’re Dead’ een ijzersterke film gemaakt. Helaas is het nu bij een mildere variant van wat de meester ooit presteerde gebleven.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 3 april 2008
DVD- en blu-ray-release: 9 mei 2023