Bernie (2011)

Regie: Richard Linklater | 95 minuten | drama, komedie, misdaad | Acteurs: Jack Black, Shirley MacLaine, Matthew McConaughey, Brady Coleman, Richard Robichaux, Rick Dial, Brandon Smith, Larry Jack Dotson, Merrilee McCommas, Matthew Greer, Tommy G. Kendrick, Richard Jones, Grant James, Juli Erickson, J.D. Young, Joe Stevens, David Blackwell, Gabriel Luna

De werkelijkheid verzin je niet, was sinds 2008 een paar jaar de slogan van het grootse documentaire festival ter wereld, het IDFA. En mocht je de tagline (A story so unbelievable it must be true) of de openingsscènes van ‘Bernie’ gemist hebben, dan zal je dat gevoel tijdens het kijken van deze zwarte komedie ook wel bekruipen: wie bedenkt nu zoiets, dit moet wel echt gebeurd zijn! ‘Bernie’ is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Bernie Tiede, een man met een hart van goud en alom geliefd in Carthage, een klein dorpje in Texas. Bernie is assistent begrafenisondernemer en staat voor iedereen klaar. Met de grootst mogelijke zorg bewijst hij overledenen de laatste eer door ze zo voordelig mogelijk voor de dag te laten komen op de dag dat hun naasten afscheid kunnen nemen. Verder staat hij nabestaanden bij met een vriendelijk woord en nazorg, zingt hij niet geheel onverdienstelijk in het kerkkoor en doet hij wat hij kan voor de liefdadigheid. Alle inwoners van Carthage (voor een deel gespeeld door niet professionele acteurs) hebben wel iets positiefs over hem te melden. Wat wel opvalt is dat Bernie vooral goed overweg kan met oudere dames, weduwes die hij door zijn werk leert kennen…

Precies zo ontmoet Bernie Marjorie. Ze is weduwe van een van de rijkste mannen van Carthage. En dankzij Bernie’s onuitputtelijke positivisme, onbevooroordeeldheid en doorzettingsvermogen worden ze al gauw vrienden. Hoe geliefd Bernie in het dorpje is, zo gehaat is Marjorie: ze is gemeen, berekenend en enorm egoïstisch. Het stel vormt dan ook een bron voor roddels en opgetrokken wenkbrauwen, zeker wanneer Bernie bij Marjorie intrekt om haar fulltime gezelschap te kunnen houden. Wanneer Marjorie op een kwade dag in de ogen van Bernie een grens overschrijdt, jaagt hij vier kogels door haar lijf, maar in plaats van de daad te bekennen, stopt hij haar lichaam in een diepvrieskist en houdt hij voor de buitenwereld negen maanden lang de schijn op: Marjorie leeft nog gewoon, volgens zijn verhalen, maar gaat wel achteruit. Ondanks de slechte relatie die Marjorie’s familieleden met het zich normaal gesproken zich monsterlijk gedragende vrouw hebben, wekt haar continue afwezigheid toch argwaan op. Natuurlijk komt Bernie’s bedrog uit en wordt haar lichaam gevonden. Bernie wordt gearresteerd en bekent onmiddellijk. Danny Buck, de DA, zorgt er voor dat Bernie niet berecht wordt in zijn woonplaats, omdat de inwoners van Carthage hem vrijwel unaniem de hand boven het hoofd houden en er zo geen eerlijk proces kan plaatsvinden. Wat de inwoners van het dorpje betreft heeft Bernie hen namelijk eerder een dienst bewezen, dan een misdaad begaan.

‘Bernie’ is een film van Richard Linklater, een man met indrukwekkende films op zijn palmares, als ‘Dazed and Confused’, ‘Before Sunrise’ en ‘Before Sunset’, maar hij maakte ook het uiterst genietbare ‘The School of Rock’, met Jack Black in een rol die hem op het lijf geschreven is. Linklater en Black blijken een gouden duo: het is na het zien van ‘Bernie’ nauwelijks mogelijk iemand anders voor te stellen in de rol van de goedgehumeurde, altijd zingende Bernie Tiede dan de sympathieke rocker/acteur, die hier misschien wel een van zijn beste rollen van zijn carrière neerzet. Hij gaat – hoewel je dat misschien zou verwachten – nooit over het randje, maar acteert voor zijn doen enorm ingetogen. Maar Black is niet de enige persoon die van deze zwarte dramadie zo’n succes maakt. Matthew McConaughey is Linklaters geheime wapen: het is een genot om de acteur hier aan het werk te zien, hij steelt werkelijk elke scène waarin hij zit (en dat zijn er helaas niet heel erg veel). Maar ook Shirley MacLaine zet een overtuigende Marjorie Nugent neer. De kracht van ‘Bernie’ schuilt hem niet alleen in de drie hoofdrollen: de interviews met de inwoners van Carthage, waarvan sommige niet eens vooraf ingestudeerd zijn, geven de film absoluut meerwaarde, omdat de kleurrijke personages zo heerlijk ongedwongen hun versie van de gebeurtenissen geven. Linklater laat hier zijn talent spreken: hoe bijzonder het onderwerp voor zijn camera ook mag zijn, hij maakt nooit karikaturen van ze, maar laat ze volledig in hun waarde.

Ondanks deze lofzang: perfect is ‘Bernie’ echter niet. We krijgen nauwelijks iets meer dan de buitenkant van Bernie Tiede te zien en blijven daarom met vragen zitten als waar leeft hij voor, heeft hij nog een ander doel dan alleen ‘goed doen’, was het echt een opwelling dat hij Marjorie neerschoot? Maar Linklater pretendeert ook niet een alomvattende biopic gemaakt te hebben. Het stoort niet dat de film niet echt de diepte ingaat. Dat wordt meer dan goedgemaakt met de fijnzinnige humor. Wat overblijft is een erg fijne, luchtige en uitstekend geacteerde zwarte komedie, die je gezien moet hebben om deze onwaarschijnlijke, maar waargebeurde geschiedenis te geloven.

Monica Meijer

‘Bernie’ verschijnt woensdag 2 januari 2013 op DVD en blu-ray.