Beyond the Steppes (2010)

Regie: Vanja d’Alcantara | 90 minuten | drama | Acteurs: Agnieszka Grochowska, Aleksandra Justa, Tatiana Tarskaya, Borys Szyc, Ahan Zolanbiek

‘Beyond the Steppes’ is het speelfilmdebuut van regisseuse Vanja d’Alcantara (België) die ook het scenario voor haar rekening nam. Zij liet zich inspireren door gebeurtenissen uit het leven van haar grootmoeder.

Het verhaal begint idyllisch in 1939. De jonge Poolse legerofficier Roman (Borys Szyc) en zijn echtgenote Nina (Agnieszka Grochowska) liggen met hun baby in bed. Zij stoeien een beetje, maar hun spel wordt onderbroken door hun huilende baby. De stemming slaat snel om. Zonder dat er veel dialoog aan te pas komt, wordt het duidelijk dat Roman haar noodgedwongen moet verlaten. De Russen zijn het oosten binnengevallen en de Nazi’s vallen in het westen aan. Nina vraagt of zij hem ooit nog zal terugzien, maar vreest al het ergste. Een latere arrestatie van Nina door de Russen volgt. Zij wordt met haar baby en vele anderen op transport gezet naar een desolate en afgelegen collectieve staatsboerderij, ver weg in Kazakhstan in de Sovjet Unie. Zij mogen daar het hun aangewezen gebied niet verlaten.

Daar moeten zij onder barre omstandigheden en samengepropt in armzalige hutjes dwangarbeid verrichten. De behandeling is slecht, het voedsel schaars, bewakers treden bruut op. Medicijnen ontbreken vrijwel geheel. Vluchten heeft geen zin, de staatsboerderij is zo afgelegen dat een vlucht (waar naar toe trouwens?) min of meer gelijk staat aan zelfmoord. Overleven is de enige mogelijkheid en de vrouwen in het kamp putten veel kracht, moed en doorzettingsvermogen uit hun onderlinge steun en kameraadschap

Nina’s baby wordt ziek; medicijnen zijn de enige redding. Toestemming om met hem naar een ziekenhuis te gaan wordt resoluut geweigerd, maar dan krijgt zij toch een kans. Voorwaarde is echter dat haar kindje moet achterblijven. Om het leven van haar baby te kunnen redden besluit zij toch de reis te maken. Zij mag met enkele nomadische Kazakken mee op een paard en wagen en komt na twee dagen in een uiterst armzalig plattelandskliniekje terecht waar zij om simpele medicijnen moet soebatten. De reis terug naar een ongewisse situatie begint, dramatische gebeurtenissen volgen…..

Hoewel vrijwel geheel spelend in oorlogstijd is het geen oorlogsfilm met grote dramatische scènes. ‘Beyond the Steppes’ is een klein gehouden, bijna intiem gefilmd verhaal over een persoonlijke gebeurtenis. Veel scènes zijn close-up gefilmd. Grootse hectische gebeurtenissen blijven bijna afwezig, de dramatiek volgt eerder uit de combinatie van de desolate landschappen en de natuur.

Het scenario is in de context van de historische dramatiek te mager en simplistisch. De verhaallijn ontwikkelt zich in een zeer bedaard tempo waardoor het wat voortkabbelt en het gegeven je niet bij de keel grijpt. Door fraai camerawerk van de imponerende landschapsbeelden krijgt de wat minimalistisch opgezette film uiteindelijk toch een acceptabele inhoud.

Agnieszka Grochowska vertolkt Nina op zich overtuigend. Zij staat symbool voor het gevecht en de drang van elke moeder om te overleven met als doel haar kind daarmee een kans te geven.

Regisseuse Vanja d’Alcantara koos voor een min of meer onverwacht en open einde waarbij zij de keus laat aan de kijker op de vraag hoe mensen hun leven kunnen voortzetten nadat zij zoveel hebben moeten ondergaan?

Rob Veerman

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 7 juli 2011
DVD-release: 27 september 2011