Bipedalism – Pryamokhozhdenie (2005)

Regie: Jevgeni Joefit | 90 minuten | drama, science fiction | Acteurs: Viktor Mihailov, Elena Sapozhinskaya, Nikolai Marton, Alexei Tarasov, Valeri Krishtapenko, Stanislav Ilyuhin, Alexandr Anikeenko, Sergei Chernov, Yuri Zverlin

‘Bipedalism’ is volgens de regisseur geïnspireerd op bestaand Sovjetonderzoek uit de jaren 1920-1930. Het doel was de mens met de aap te kruisen om zo een biologisch sterkere soort te krijgen die in het leger zou kunnen worden ingezet. Het researchmateriaal ligt in werkelijkheid in de buitenwijken van Moskou opgeslagen, maar werd niet door Joefit gebruikt. Hij heeft wel over de experimenten gelezen en heeft zich hierdoor laten beïnvloeden.

Het werk van Joefit staat bekend als weinig toegankelijk en heeft een eigen schare liefhebbers.Dat geldt ook weer voor deze film. Het verhaal is geschoten in prachtige zwart-wit beelden, hetgeen prima past bij het gekozen thema en de zwart-wit fotografie is uitermate sfeerbepalend. Dergelijke films staan ver af van de recht toe recht aan Hollywood-producties als ‘Planet of the Apes’. Deze film vraagt om inlevingsvermogen en vereist aandacht. Dat zal overigens voor de gemiddelde bioscoopbezoeker overigens geen eenvoudige opgave zijn, die zal terugschrikken van de langzame tempi en het ontbreken van actie.

De film speelt zich af in een zeer afgelegen landelijke omgeving waar in het verleden testen werden gedaan. De schilder wint als prijs voor zijn werk een zeer afgelegen huis waar zijn kinderen in de kelder op film vastgelegde onderzoeken en testresultaten vinden en wetenschappelijke rapporten vol met sinister en geheim onderzoeksmateriaal. Ontdekking van schedelmateriaal draagt bij aan het ontstaan van een zeer sinistere sfeer.

Overlevende aapachtigen van de vroegere experimenten hebben zich in de omgeving weten te handhaven. Ze lopen regelmatig door het beeld, wat een sterk absurdistisch effect heeft. Die aapachtigen hebben een trein weten te overvallen en in brand gestoken. Zij vormen daardoor een risico omdat de wetenschap hun bestaan heeft verzwegen. Tussen de wetenschappers wordt een discussie gevoerd over voortzetting van het experiment. Dit is een verwijzing naar de huidige discussie over de ethiek van het klonen van dieren en in de niet al te verre toekomst wellicht mensen. Toch wordt dit door de deels absurdistische stijl die door de regisseur is gehanteerd niet al te zwaarmoedig, nergens ligt er een loodzware ethische of politieke saus over. De schilder realiseert zich steeds nadrukkelijker dat zijn vader betrokken is geweest bij uiterst discutabele medische experimenten. Dit legt een zware druk op hem die zijn uitwerking niet mist op zijn gezinsleden die onder grote psychische druk komen te staan. Hoe hij uiteindelijk met die druk kan omgaan, wordt hier niet onthuld.

Thema en setting van de film zijn sterk gericht op maximaal gebruik van beelden via lange en trage shots van landschappen. Dit kennen we uit de klassieke Russische cinema. De verhaallijn is ondergeschikt aan de sfeer die de film wil oproepen. ‘Bipedalism’ is uitermate geschikt voor de liefhebbers van mystiek, maar weinig toegankelijk voor de meer argeloze bioscoopbezoeker die een filmpje meepikt. Mooi camerawerk en prachtige zwart-wit fotografie.

Rob Veerman

Waardering: 3

Bioscooprelease: 9 september 2005