Blue Valentine (2010)

Regie: Derek Cianfrance | 120 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Ryan Gosling, Michelle Williams, Mike Vogel, John Doman, Ben Shenkman, Reila Aphrodite

Een kwart van alle in Nederland gesloten huwelijken eindigt in een echtscheiding. In de Verenigde Staten ligt dat percentage nog veel hoger. Soms is de oorzaak van de breuk duidelijk, bijvoorbeeld omdat er een ander in het spel is of er sprake is van lichamelijke dan wel geestelijke mishandeling. Maar in de meeste gevallen ligt het veel genuanceerder. De relatie is doodgebloed, de liefde is ineens over, verwachtingen zijn niet uitgekomen. Zo loopt het ook tussen Dean (Ryan Gosling) en Cindy (Michelle Williams) in ‘Blue Valentine’ (2010). In Hollywood wordt vaak een geromantiseerd beeld geschetst van het huwelijk (hoewel de sterren zelf niet bepaald het goede voorbeeld geven), maar in deze rauwe indiefilm is de relatie tussen de twee hoofdrolspelers gedoemd te mislukken. ‘En ze leefden nog lang en gelukkig’, zul je hier niet horen. Debutant Derek Cianfrance, die behalve de regie ook het scenario (samen met Cami Delavigne en Joey Curtis) voor zijn rekening nam, schotelt zijn publiek een akelig realistisch en indringend drama voor, dat gedragen wordt door twee van de beste jonge acteurs van dit moment. Williams ontving een Oscarnominatie voor haar rol, maar Gosling had er zeker ook een verdiend.

Wanneer we Dean en Cindy voor het eerst ontmoeten, zijn ze achterin de twintig en al vijf jaar samen. Cindy mag dan vermoeid ogen, ze ziet er nog altijd beter uit dan Dean, met zijn eeuwige sigaret in zijn mond, zijn slonzige kleding en wijkende haarlijn, maar hij houdt onvoorwaardelijk van haar. Samen voeden ze hun schattige dochtertje Frankie (Faith Wladyka) op. Voor Cindy is zij de enige reden dat ze nog met Dean is, ontdekken we al snel. Want ze begint zich steeds meer aan hem te ergeren. Aan het feit dat hij geen fatsoenlijke baan heeft bijvoorbeeld (zelf werkt ze in het ziekenhuis). In een laatste poging om de boel te lijmen, regelt hij een romantisch Valentijnsnachtje in een hip hotel. Hoewel romantisch…? In het industriële blauwe licht van de ‘Future Room’ is de intimiteit ver te zoeken. Alcohol maakt de sfeer er ook niet meer ontspannen op. Wat Dean ook probeert, Cindy wil niets van hem weten. Ze walgt van hem. Dat het ooit anders is geweest, blijkt uit de flashbacks die Cianfrance op een kundige manier door het verhaal geweven heeft. We zien de eerste ontmoeting tussen de twee, in een bejaardenhuis waar Cindy haar oma bezoekt. Dean helpt een oude man zijn spullen verhuizen. Het is niet direct liefde op het eerste gezicht, althans niet van Cindy’s kant, maar bij de tweede ontmoeting zwicht ze voor Deans komische fratsen.

Dat het daarna ook nog niet meteen van een leien dakje gaat, is al een veeg voorteken dat deze relatie gedoemd is om te mislukken. Een jaloers ex-vriendje zit de prille liefde dwars, een ongewenste zwangerschap gooit bijna roet in het eten. De kennismaking met Cindy’s ouders verloopt relatief vlekkeloos, hoewel direct duidelijk is dat haar vader (John Doman uit “The Wire”) liever een andere man had uitgekozen voor zijn dochter. Aan de andere kant zijn er vertederende romantische momenten (de geïmproviseerde muzikale ode die Dean aan Cindy brengt is een hoogtepunt!) en de stomende vroege seksscènes. Die passie is er dus echt ooit geweest. Wat er in de tussentijd mis is gegaan waardoor de relatie nu op sterven na dood is, wordt niet expliciet verteld, maar duidelijk is dat we hier met brokstukken zitten die onmogelijk gelijmd kunnen worden.

Het is nauwelijks voor te stellen dat ‘Blue Valentine’ is de Verenigde Staten gemaakt is. Dit rauwe, bittere drama doet zeer Europees aan. Amerikanen missen vaak het ‘happy end’ en bestempelen realistische films als deze toch al gauw als ‘deprimerend’. Misschien zij ze bang voor de confrontatie? Want je gaat onvermijdelijk je eigen situatie vergelijken met dat van de hoofdrolspelers. Dit zijn mensen zoals jij en ik, met herkenbare problemen. Hun confrontaties zijn soms pijnlijk om te zien, met dank aan het geweldige intense spel van zowel Gosling als Williams, die op de toppen van hun kunnen presteren. Voor zowel Dean als Cindy kun je sympathie opbrengen en hoewel ze duidelijk hun gebreken hebben is het onmogelijk om ‘partij’ te kiezen als je dat zou willen. Het is knap om te zien hoe zowel Gosling als Williams subtiele veranderingen in hun personages aanbrengen, waarmee de fases in hun relatie afgebakend worden. Doordat we zien hoe het ooit was tussen de twee, is het moeilijker om te zien hoe hun relatie langzaam maar zeker doodbloedt. Het is een gewaagde keuze van Cianfrance om geen concrete reden te bedenken voor het stuklopen van de relatie, maar ook de enige juiste. In het echte leven loopt het ook vaak zo: liefde kan net zo plotseling verdwijnen als hij is gekomen. Dat is voor niemand leuk, maar het is wel de realiteit. Je staat machteloos en juist dat gevoel geeft de regisseur de kijker ook. Je wordt erin meegetrokken.

‘Blue Valentine’ is een confronterende, bittere film die intense emoties los weet te maken en op geloofwaardige en realistische wijze laat zien hoe een droom uiteen kan spatten. De sombere tegenwoordige tijd contrasteert prachtig met de prille romantiek uit het verleden, die ervoor zorgt dat de film niet deprimerend wordt. Michelle Williams en Ryan Gosling maken diepe indruk als het uitgebluste koppel dat op de rand van de afgrond staat. Schitterend debuut van Derek Cianfrance, een man om in de gaten te houden.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 maart 2011