Bram Stoker’s Dracula – Dracula (1992)

Regie: Francis Ford Coppola | 127 minuten | drama, horror, romantiek | Acteurs: Gary Oldman, Winona Ryder, Anthony Hopkins, Keanu Reeves, Richard E. Grant, Cary Elwes, Billy Campbell, Sadie Frost, Tom Waits, Monica Bellucci, Michaela Bercu, Florina Kendrick, Jay Robinson, I.M. Hobson, Laurie Franks, Maud Winchester, Octavian Cadia

De Ierse schrijver Abraham ‘Bram’ Stoker (1847-1912) zal vooral worden herinnerd om zijn gotische novelle ‘Dracula’ uit 1897, over een aristocratische vampier in Transsylvanië. Het verhaal groeide uit tot een van de meest verfilmde ter wereld. De bekende Duitse filmmaker F.W. Murnau was in 1922 de eerste die zich waagde aan een verfilming, en zijn ‘Nosferatu, einen Symphonie des Grauens’ geldt nog altijd als een klassieker. Vanwege een rechtenkwestie veranderde Murnau noodgedwongen de naam van zijn hoofdpersoon in Graaf Orlok. Omdat ook dat niet genoeg was voor de erven Stoker, werden alle kopieën van de film vernietigd. Omdat bij lange na niet alle kopieën konden worden teruggevonden, bleef de versie van Murnau ook voor latere generaties beschikbaar. Bekend is ook de versie van Tod Browning uit 1931, met Bela Lugosi in de titelrol, en de Hammer-varianten uit de jaren vijftig waarin de bloeddorstige vampier gespeeld wordt door Christopher Lee. Van een heel andere orde is de film die Francis Ford Coppola in 1992 maakte met klinkende namen als Gary Oldman, Anthony Hopkins, Winona Wyder en Keanu Reeves in de hoofdrollen. De bombastische gotiek van Coppola wist indertijd zowel pers als publiek te bekoren, maar heeft de tand des tijds niet bepaald overtuigend weten te doorstaan.

Coppola noemde zijn film niet voor niets ‘Bram Stoker’s Dracula’, de titel onderstreept namelijk dat het scenario van James V. Hart erg trouw blijft aan het boek. De film trapt af met een mooie, visueel indrukwekkende proloog waarin het personage Vlad wordt voorgesteld als een brute vijftiende-eeuwse strijder die zijn vaderland Roemenië met harde hand verdedigde tegen indringers. Zijn hart breekt echter als hij verneemt dat zijn geliefde Elisabetha zichzelf van het leven heeft beroofd omdat ze denkt dat Vlad de veldslag niet heeft overleefd. Uit wanhoop en verdriet besluit hij zich tegen God te keren en hij zweert op een dag uit de dood te verrijzen om Elisabetha te wreken. Dan maken we een sprong van vier eeuwen vooruit in de tijd en we zien Vlad gereïncarneerd als  de excentrieke Graaf Dracula (Gary Oldman), die graag onroerend goed wil opkopen in Londen en daarvoor contact zoekt met een plaatselijke makelaar. De naïeve Jonathan Harker (Keanu Reeves) reist af naar Transsylvanië om de deal te beklinken. Het toeval wil dat diens verloofde Mina (Winona Ryder) als twee druppels water op Elisabetha lijkt en als Dracula een foto van haar onder ogen krijgt, is hij verkocht. De graaf is bereid heel ver te gaan om haar voor hem te winnen en bezit van haar te nemen. Als vampierenjager Abraham van Helsing (Anthony Hopkins) daar lucht van krijgt is die echter vastberaden daar een stokje voor te steken.

Francis Ford Coppola kreeg het script onder ogen dankzij Winona Ryder, die het gevoel had iets goed te moeten maken tegenover de regisseur. Ze zou namelijk de rol van de dochter van Michael Corleone spelen in ‘The Godfather III’ (1990), maar zegde op het laatste nippertje af, waardoor Coppola een kunstgreep moest uithalen en uit pure wanhoop zijn eigen dochter Sophia – thans zelf een succesvol regisseur – moest inschakelen. Coppola was onder de indruk van het ‘goedmakertje’ van Ryder en ging met het script aan de slag. Zowel wel meer van zijn films uit de jaren tachtig en negentig, springt ‘Bram Stoker’s Dracula’ vooral visueel in het oog. Weelderige kostuums, schitterende negentiende-eeuwse sets en een gedetailleerde aankleding; het zal niemand verbazen dat de drie Oscars die de film in de wacht sleepte allemaal in esthetische categorieën waren. Door de overdadige aankleding en de nadruk op dramatiek die Coppola legt, gaat het griezelelement vrijwel verloren en is deze ‘Dracula’ meer kitsch dan horror. Dat de regisseur meer bezig was met hoe het eruit zou komen te zien, dan met het vertellen van een verhaal, is ook te merken aan de verwarrende opbouw en de losse eindjes die nooit aan elkaar worden geknoopt. Het acteerwerk had een en ander recht kunnen trekken, maar opmerkelijk genoeg valt ook dat tegen. Op Oldman valt weinig aan te merken, die zet een stijlvolle Dracula neer en maakt er verrassenderwijs het meest sympathieke personage in de hele film van. Daar is Ryder maar een kleurloze Mina en oogt Reeves de gehele film alsof hij geen idee heeft wat hij aan het doen is (de pers sabelde zijn bijdrage unaniem neer en dat is echt terecht). Zelfs Sir Anthony Hopkins deelt mee in de malaise en dat mag gerust een zeldzaamheid genoemd worden.

Misschien is het hedendaagse publiek verwend, maar ‘Bram Stoker’s Dracula’ voldoet niet (meer) aan de wensen van deze tijd. Visueel valt er genoeg te genieten, van de mooie cameraeffecten van Coppola’s zoon Roman bijvoorbeeld. Ook de dromerige score van Wojciech Kilar is van belangrijke toegevoegde waarde. Voor al die pluspunten verdient de film een pluim. Maar we willen niet alleen aan de oppervlakte geprikkeld worden. We willen ons juist laten onderdompelen in de dramatiek, de fatale liefdesobsessies en de tragedie rond Graaf Dracula. En helaas krijgen we daar met deze film geen mogelijkheid toe. En dat maakt ‘Bram Stoker’s Dracula’ prachtig om naar te kijken, maar akelig leeg van binnen.

Patricia Smagge

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 11 maart 1993
Blu-ray-release: 19 september 2012