Briefgeheim (1983)

Regie: Christ Stuur | 175 minuten | drama, familie | Acteurs: Leontine Ruiters, Maurice Schmeink, Francis IJsseldijk, Tim Beekman, Ad Fernhout, Adrienne Kleiweg, Hidde Maas, Karin Meerman, Lex de Regt, Ellen Röhrman, Henk van Ulsen, Cor Witschge

‘En wie laat ons weer alle letters zien, onze enige, echte eigen… Leontine!’ Voordat Leontine Borsato-Ruiters landelijk doorbrak als ‘bordjesomdraaister’ in het ‘Rad van Fortuin’, timmerde ze op bescheiden schaal als actrice aan de weg. De befaamde scène waarin ze, dobberend in bikini door de Amsterdamse grachten, door een duiker met een groot mes wordt belaagd in Dick Maas’ ‘Amsterdamned’ (1988), staat meningeen nog vers op het netvlies. Haar debuut maakte Leontine al in 1983, toen ze op vijftienjarige leeftijd de hoofdrol speelde in de zevendelige televisieserie ‘Briefgeheim’, naar het boek van Jan Terlouw. ‘Briefgeheim’ stamt uit een tijd waarin de Nederlandse jeugdserie – vooral dankzij Karst van der Meulen – hoogtij vierde, maar aan dit amateuristische werkje van Christ Stuur is dat nergens aan af te zien.

Leontine Ruiters speelt Eva, een tiener wiens ouders constant ruzie hebben. Eva is daar erg verdrietig over en trekt zich veelal terug met haar vrienden Jackie (Francis IJsseldijk) en Thomas (Maurice Smeink). Een tikkeltje jaloers op hun harmonieuze gezin is ze wel; ze zou willen dat het er bij haar thuis ook zo aan toe gaat. Om haar ouders wakker te schudden besluit ze, in samenwerking met Jackie en Thomas, te verdwijnen. Voor één nachtje maar, althans dat is de bedoeling. Maar een brief die ze eerder in de tuin van de kolonel (Tim Beekman), de buurman van Jackie en Thomas, gevonden heeft, brengt haar ernstig in de problemen. Ze blijft een paar dagen spoorloos. Uiteindelijk duikt ze weer op, maar ze houdt haar kaken stijf op elkaar wanneer gevraagd wordt wat er met haar gebeurd is. Wat heeft ze ontdekt? Welke rol speelt haar vader (Hidde Maas) in het verhaal? En wie is toch die mysterieuze en vreemde juffrouw Fijnman (Henk van Ulsen) die haar neus zo in andermans zaken steekt?

Dat we hier met het debuut van Christ Stuur te maken hebben, is duidelijk te merken.De productie is rommelig, ineffectief en amateuristisch. Stuur, niet alleen verantwoordelijk voor de regie, maar ook voor het script, krijgt het voor elkaar om van een spannend en rijk jeugdboek als ‘Briefgeheim’ een trage en saaie tv-serie te maken, die op vrijwel elk vlak de plank misslaat. Het script prikkelt nergens, vooral omdat Stuur besloten heeft zich uitsluitend op de centrale verhaallijn te richten waardoor het allemaal erg droog blijft. Een spannende ‘cliffhanger’ aan het einde van elke aflevering had al een hoop gescheeld, maar helaas zien we daar niets van. Zo trekt het verhaal tergend langzaam aan ons voorbij (de 175 minuten durende serie had met gemak met zo’n veertig minuten kunnen worden ingekort). Bovendien zijn de dialogen pover en onnatuurlijk, waardoor het allemaal eerder lachwekkend wordt. De houterige acteurs lijken een en ander rechtstreeks van een autocue op te lezen. Het acteerwerk is zeer matig en de personages blijven vlak. De jonge hoofdrolspelers kun je overigens weinig kwalijk nemen; veel erger is het dat ook ervaren acteurs als Hidde Maas en Tim Beekman meegaan in de misère.  ‘Briefgeheim’ kent twee piepkleine lichtpuntjes: Henk van Ulsen en Cor ‘Pipo’ Witschge, die nog wel iets van hun (kleine) rollen proberen te maken. Maar het is vechten tegen de bierkaai. Behalve het script en het acteerwerk zijn namelijk ook het statische camerawerk en de tenenkrommende – en veel te aanwezige – muziek niet om over naar huis te schrijven. Bovendien oogt de gehele productie bijzonder gedateerd – veel meer dan de gemiddelde film of serie die uit dezelfde tijd stammen. Al met al is ‘Briefgeheim’ een grote teleurstelling. Jan Terlouws klassieker verdient veel beter. Deze serie zou (eventueel) alleen interessant kunnen zijn vanuit nostalgisch oogpunt, voor mensen die de serie vroeger op tv volgden. Anderen kunnen zich beter wagen aan de verfilming van Simone van Dusseldorp uit 2010, die heel wat professioneler en degelijker oogt.

Patricia Smagge