Caracas. The Informal City (2007)

Regie: Rob Schröder | 49 minuten | documentaire | Met: Alfredo Brillembourg, Hubert Klumpner

Alfredo Brillembourg en Hubert Kumpner zijn twee architecten, de eerste een in de VS geboren Venezolaan, de tweede een Oostenrijker. Ze raakten bevriend tijdens hun studie in New York, en deelden hun gezamenlijke passie en visie voor een soort praktisch idealisme, waarin natuurlijk hun eigen expertise, de architectuur, centraal staat.

Je zou verwachten dat een beetje architect gruwt bij het idee van sloppenwijken. Niet alleen vanwege de armoede, maar ook vanwege de infrastructuur en de bouw van deze wijken. Je zou denken dat sloppenwijken spotten met alle regels van de architectuur. En toch zijn Brillembourg en Kumpner juist gefascineerd en zelfs geïnspireerd geraakt door de gigantische ‘barrios’ van Caracas, een stad die bij uitstek toont wat urbanisatie de afgelopen vijftig jaar gedaan heeft met steden en mensen in ontwikkelingslanden.

In ‘The Informal City’ leggen ze aan de hand van praktische voorbeelden uit hoe dynamisch en flexibel de ‘barrios’ totstandkomen en functioneren, met al z’n positieve en negatieve effecten. De armoede is groot, er is veel geweld, huizen storten in en zelfs binnen de sloppenwijken is de ‘welvaart’ oneerlijk verdeeld. Tegelijkertijd zijn de bewoners enorm efficiënt in hoe men omgaat met natuurbronnen, afval, en het weinige bezit dat men heeft. Of we het willen of niet, dit is de urbanisatie van de toekomst: dynamische, chaotische stedengroei waarin mensen op eigen houtje zich organiseren en weren tegen alle tegenslagen.

Brillembourg en Kumpner zijn aanstekelijk enthousiast in hun uitleg over hoe dit alles werkt, en over hun bijdrage hieraan. Niet dat ze het fenomeen ‘sloppenwijk’ aanmoedigen of verheerlijken, maar ze zien vooral de mogelijkheden en laten zich leiden door een praktische visie op architectuur, waarbij terug naar de oorsprong en natuur belangrijker wordt gevonden dan esthetiek. Zo zijn ze op ideeën gekomen als de ‘vertical gym’, een sportcomplex met meerdere verdiepingen om het schrijnend tekort aan sportveldjes in de sloppenwijken te compenseren, of de verticale barrios: een soort stalen constructie waarin de basale benodigdheden zijn aangebracht, zoals rioleringen, maar waarin bewoners naar eigen inzicht en expertise hun huizen kunnen bouwen.

‘The Informal City’ is een intrigerende documentaire, puur vanwege de vernieuwende kijk die de twee architecten geven op een bijna ‘afgezaagd’ onderwerp. Documentairemaker Rob Schröder heeft niets meer gedaan dan deze twee mannen volgen en hun visie registreren. Zo krijgen we een kijk op Caracas door hun ogen: soms een ietwat theoretisch en wel erg talig beeld, maar altijd een beeld dat gebracht wordt met visie en enthousiasme. En dat werkt aanstekelijk: was iedereen maar zo visionair bezig met z’n vak…

Daniël Brandsema

Waardering: 3.5