Careless Reef: Part 2: Abu Kiffan (2005)

Regie: Gerard Holthuis | 06:40:00 minuten | korte film

‘Careless Reef’ is het derde deel van de gelijknamige serie waarmee de Nederlander Gerard Holthuis in 2003 een aanvang maakte. Dat er al drie delen aan dit derde deel voorafgingen lijkt misschien vreemd maar is dat niet. De reeks ging van start met het vierde deel, gevolgd door de eerste twee delen, waarna dit derde deel de cyclus beëindigt. Gekunsteld? Wie bedenkt dat Holthuis les geeft op een kunstacademie en principieel geen biografische gegevens verstrekt, zal vermoeden dat het hier gaat om Kunst met een levensgrote K.

Toch is dat vermoeden niet helemaal juist. ‘Careless Reef’ is zonder twijfel een kunstfilm, maar wel een die voor iedere kijker te behappen is. In deze experimentele documentaire dalen we af naar de riffen van de Rode Zee, waar grijze steenformaties de habitat vormen van een beperkte hoeveelheid vissen en andere maritieme schepselen. Dit onderzeese landschap oogt soms wat claustrofobisch maar kent ook verrassende vergezichten.

Mocht dit nu weer klinken als een doorsnee natuurfilm, dan wordt dit vanaf de eerste beelden gelogenstraft. ‘Careless Reef’ laat een onderzeese wereld zien die veel somberder is dan die van de conventionele natuurfilm. Daarbij suggereert de constant bewegende camera, steeds dicht op de steenformaties, dat er van alles gebeurt in dat desolate landschap; suggereert, want in wezen gebeurt er niet zo gek veel. De camerabewegingen, schokkend, speurend, plotseling wendend, versnellend en vertragend, nodigen de toeschouwer uit betekenis te verlenen aan datgene hij ziet. Hoewel de toeschouwer hierin volledig wordt vrijgelaten, zal die betekenis meest donker getint zijn, ook al vanwege de sombere en dreigende muziek.

Zo is ‘Careless Reef’ een publieksvriendelijke film geworden, die met zijn acht minuten ook nog eens de juiste lengte kent. Door met het gekende idioom van de natuurfilm te breken, laat Holthuis een wereld zien die ons ondanks de bekende ingrediënten volledig vreemd is en die allerlei associaties oproept. De man die niet in biografieën gelooft, heeft daarmee een sombere maar interessante en spannende kortfilm afgeleverd. Fijne kunst met een bescheiden k.

Henny Wouters