Challenge of Change (2005)

Regie: Toshio Hashiba | 52 minuten | documentaire

Afrika was vele miljoenen jaren geleden een eiland waar de voorlopers van de olifant (kleine dieren die meer met de das overeen hadden) en het aardvarken (nog precies zoals hij er nu uitziet) rondwaarden. Op het moment dat Afrika tegen Eurazië aangroeide ontstond er een enorme immigratiegolf van dieren: paardachtigen zoals antilopen en okapi’s en katachtige roofdieren zoals het luipaard en de leeuw kwamen zonder pardon het continent binnen. Vervolgens moesten de dieren die in het oosten van Afrika leefden zich opnieuw aanpassen toen er dertig miljoen jaar geleden een enorme barst in Afrika ontstond. Hierdoor werden de regenwolken tegengehouden, waardoor de bossen uitstierven. Er ontstond een permanente droogte ter hoogte van de evenaar waar alleen nog de sterke grassen konden groeien. De savanne werd geboren.

Het is de savanne die in ‘Challenge of Change,’ het zesde en laatste deel in de documentairereeks ‘Equator’, vooral wordt belicht. Met een moordend tempo worden we in de documentaire door miljoenen jaren evolutie heengejaagd, want ‘Challenge of Change’ gaat over verandering. Om de precies te zijn de aanpassing van dieren aan de veranderende natuur. Een interessant en relevant thema, aangezien de huidige opwarming van de aarde volgens Al Gore catastrofaal kan worden voor veel dieren. We zien hoe de verschillende dieren zich op de meest uiteenlopende manieren hebben aangepast aan het leven op de droge savanne. Het levert prachtig originele verhalen op. We leren hoe de giraf zo’n lange nek heeft gekregen, hoe de herkauwers het sterke gras hebben leren verteren en hoe de leeuw via een ingenieus nomadensysteem zijn ras sterker maakt. Het levert ook prachtige beelden op. Er is gefilmd met speciale HD camera’s en het resultaat is verbluffend. Zelfs op een oud, klein televisietoestelletje is alles prachtig: de slowmotionbeelden van rennende jachtluipaarden, de nachtbeelden waarin de tientallen lichtgevende ogen van hyena’s zelfs de leeuwinnen teveel wordt en de time-lapse beelden waar we de regenwolken zien vormen en zich uitstorten in luttele seconden.

Af en toe gaan de cameratechnieken een beetje te ver – computeranimaties in een documentaire blijven een vervreemdend effect hebben – maar dit is slechts een klein minpuntje. De animaties werken altijd verhelderend in een zeer ingewikkeld verhaal, dat echter niet altijd even sterk wordt verteld. Op het hoogtepunt van de spanning tussen de gnoes en de leeuwen wordt er opeens een verhaal verteld van het Afrika van miljoenen jaren geleden. Te gemakkelijk wordt de spanning uitgesteld en, gelukkig wel, altijd ingelost. Er ontstaat zo echter wel een hakkelige spanningsboog. Dit kan de pret van het zien van de mooie beelden absoluut niet drukken. Als balletdanseresjes huppelen de nijlpaarden door het water. Tientallen spieren tonen zich gespannen door de huid van een jachtluipaard op topsnelheid. Het is prachtig om te zien hoe de dieren zich aangepast hebben aan de steeds weer veranderende omstandigheden. Het geeft de mens weer wat hoop over de opwarming van de aarde. Dieren zullen zich altijd en overal aanpassen aan hun leefomgeving. Alhoewel, die aanpassing kostte de dieren op zijn minst vele duizenden jaren. De, met zijn 52 minuten veel te korte documentaire, jaagt zich door de miljoenen jaren heen alsof de duivel zelf achter haar aanzit. Feit blijft dat de fraaie aanpassingen allemaal onvoorstelbaar veel jaren nodig hadden om tot volwassenheid te raken. Met de snelle opwarming van de aarde worden de dieren genoodzaakt om zich onmogelijk veel sneller aan te passen. Dat is pas een ‘Challenge of Change.’

Jelmer van der Lucht