Charles II: The Power and the Passion (2003)

Regie: c, Sean Biggerstaff, Helen McCrory, Richard Rowlands, Charlie Creed-Miles, Peter Wight, Garry Cooper, Martin Freeman, Joel Sugerman, Sarah Cameron, Nick Bagnall, Jan Nemejovsky, Curtis Mathew, Vitezslav Bouchner, Christian Coulson, Robert East, Dorian Lough, Tabitha Wady, Shirley Henderson, Predrag Bjelac, Robert Cavanah, Alice Patten, Alan Williams, Graham McTavish, Robert Orr, Albert Welling, Robert Russell, David Bradley, Ryan James, David McKail, Richard Bremmer, Arthur Whybrow, Jenny Galloway, John Comer, Anne-Marie Duff, Thierry Perkins-Lyautey, Emma Pierson, Pip Torrens, Max Stewart, Lukas Trebicky, Carl Odoms, Shaun Dingwall, Donald Douglas, Thomas Q. Napper, Simon Woods, Cyrille Thouvenin, Mélanie Thierry, Wilfred Prager, Kristina Madericova, Jochum ten Haaf, Rob Jarvis, Eddie Marsan, Anthony O’Donnell, Robert Bowman, Andrew Woodall, Rhys Meredith, James Greene, Barbora Lukesová, Daniel Brown, Simon Treves, James Babson, Adam Bradley, Brian Caspe, Minja Filipovic, Zuzana Hodkova, Manouk van der Meulen

De BBC staat bekend om hun kwalitatief hoge literaire en/of historische mini-series. ‘Charles II: The Power and the Passion’ vormt hierop geen uitzondering. Hoewel de in twee delen opgeknipte en vier uur durende mini-serie niet helemaal boven kritiek is verheven, geeft het een sterk geacteerd en interessant inkijkje in de periode van de “Restoration”. Absoluut geen droge kost, maar enig historisch besef van de periode en een globale kennis van de gebeurtenissen heeft wel zo zijn voordelen, omdat de makers ervan uitgaan dat de kijker voorkennis heeft van het getoonde en de mini-serie anders nogal verwarrend kan zijn. Los van de hoge amusementswaarde valt er van ‘Charles II’ ook nog wat op te steken, vanwege de redelijk accurate weergave van de historische feiten.

De strijd in 17e eeuws Engeland om de macht tussen het parlement en de vorst is so wie so een boeiende periode om te verfilmen. Het beste voorbeeld hiervan is ‘To Kill a King’ (2003), over de aanloop tot de executie van Charles I en Cromwell’s Protectoraat. Andere films gaan weliswaar over de periode, maar houden zich minder bezig met de politieke en historische finesses, zoals ‘Restoration’ (1995) over de lijfarts van Charles II en ‘The Libertine’ (2004) over één van Charles’ edelen, die ook van wanten wist met drank en vrouwen.

‘Charles II: The Power and the Passion’ slaat een toon aan, die meer in lijn ligt met het in hetzelfde jaar uitgebrachte ‘To Kill a King’. Een directe brug is de nachtmerrie die de jonge prins Charles Stuart (Rufus Sewell) in de openingsscène heeft van de terechtstelling van zijn vader (Martin Turner) in 1649. De serie begint als Charles in ballingschap is in Antwerpen, weliswaar al gekroond tot koning van Schotland, maar ook daar vandaan gevlucht naar de Nederlanden. Door de machinaties van generaal Monck (Garry Cooper) is een tamelijk geruisloze overgang van republiek naar monarchie verzekerd in 1660. Dan is het de taak van Charles om de wonden van de Engelse burgeroorlog te helen en het koninklijk gezag te herstellen. Hierin wordt hij onder andere tegengewerkt door zijn wraakzuchtige moeder Henriëtta Maria (Diana Rigg) en, in wisselende coalities, door zijn vrienden en medestanders, die elk wel een stuk van de taart willen en niet geneigd zijn om die te delen. Naast alle politieke intriges, wil Charles ook vooral plezier maken, maar zijn vele maîtressen zorgen ook voor politieke complicaties. Vooral de ambitieuze Barbara Villiers (Helen McCrory), die vijf van Charles’ buitenechtelijke kinderen baarde, vermengt passie met politiek. Grootste probleem is echter dat Charles’ wettige echtgenote, koningin Catharine (Shirley Henderson) onvruchtbaar is en er geen directe erfgenamen zijn. Het parlement zit echter absoluut niet te wachten op de broer van Charles, de arrogante dwaas James (Charlie Creed-Miles), die een fanatieke katholiek is. Al sinds de regeerperiode van Henry VIII en de vestiging van de Anglicaanse Kerk een heikel punt in Engeland. En is de bastaardzoon van Charles, de hertog van Monmouth (Christian Coulson) dan wel een goed alternatief?

Genoeg stof kortom, voor een levendige en boeiende mini-serie vol met gekonkel, geruzie en dramatische gebeurtenissen. Sewell laat hier zien dat hij veel meer in huis heeft dan de schurkenrollen die hij vaak toegeworpen krijgt. Hij draagt de miniserie van begin tot einde en dat gaat hem uitstekend af. Zijn vertolking van koning Charles (volgens eigen zeggen geïnspireerd door Antonia Frasers befaamde biografie) is genuanceerd, gelaagd en vaak net zo moeilijk te peilen als de koning in werkelijkheid ook was. Hij krijgt overigens prima tegenspel, van met name McCrory als de valse, manipulatieve Barbara, die adellijke titels verzamelt en steeds meer macht naar zich toetrekt. Pas als haar invloed taant, valt pas echt te zien hoe groot haar bereik als actrice is. Een indrukwekkende prestatie van het koppel. Overigens laat de hele cast zich niet onbetuigd. Hoewel wellicht niet naar ieders smaak is Henderson ook prima als de geplaagde koningin, die de slippertjes en liefdesaffaires van de koning maar op de koop toeneemt. Ook Ian McDiarmid, als adviseur Sir Edward Hyde, is een rijk karakter, al blijft het soms moeilijk om zijn zo herkenbare stem los te maken van zijn meest bekende rol als slechte senator en keizer in de ‘Star Wars’ films.

Voor een mini-serie over zo’n losbandig type als Charles II, is de hoeveelheid naakt overigens verrassend tam. Er wordt veel over elkaar heen gerold, maar wie veel bloot verwacht, zal teleurgesteld worden. Regisseur Joe Wright houdt het wat dat betreft nogal ingetogen. Waarschijnlijk liet het budget het niet toe, want ook één van de belangrijkste gebeurtenissen van Charles’ regeerperiode, de grote brand van Londen in 1666, wordt nauwelijks in beeld gebracht. Hetzelfde geldt min of meer ook voor de laatste grote pestepidemie van het jaar ervoor. Dat is op zich wel jammer, al doen de makers hun best om, afgezien van grote visuele panorama’s, toch iets van het lijden en de ellende van de plaag en de brand te verbeelden. Een minpunt is het echter wel, evenals het feit dat de plotlijn soms niet eenvoudig te volgen is.

Let overigens op de Nederlands acteur Jochem ten Haaf in een helaas kleine rol als stadhouder Willem van Oranje, die later door middel van een door het parlement goedgekeurde staatsgreep de geschiedenis inging als koning-stadhouder Willem III.

‘Charles II: The Power and the Passion’ won drie BAFTA’s (van de zes nominaties) en geeft een mooi tijdsbeeld van een turbulente periode in de Engelse geschiedenis.

Hans Geurts