Cloud Atlas (2012)

Regie: Tom Tykwer, Andy Wachowski, Lana Wachowski | 164 minuten | drama, science fiction | Acteurs: Tom Hanks, Hugo Weaving, Susan Sarandon, Halle Berry, Jim Sturgess, Hugh Grant, James D’Arcy, Ben Whishaw, Keith David, Jim Broadbent, Xun Zhou, Doona Bae, Zhu Zhu, Götz Otto, David Gyasi, Alistair Petrie, Louis Dempsey, Raevan Lee Hanan, Valerie Lillibeth, Brody Nicholas Lee, Mya-Lecia Naylor

Tom Tykwer houdt wel van een uitdaging. De Duitse regisseur maakte in 2006 al een succesvolle bewerking van een onverfilmbaar geachte roman met ‘Perfume: the Story of a Murderer’. In 2012 gaat hij een stapje verder. Samen met de voormalige broers Wachowski (‘The Matrix’) verfilmde hij ‘Cloud Atlas’. Dit boek bestaat uit zes verhalen in zes verschillende genres, die ook nog eens in een volkomen onorthodoxe vorm zijn gegoten. Ga daar maar eens aan staan.

De verhalen in ‘Cloud Atlas’ verschuiven steeds in de tijd, waarbij elementen uit het ene verhaal terugkomen in het andere. We beginnen met een historisch drama, een verhaal over een slaaf die als verstekeling aan boord klimt van een 19e eeuws schip. In het hierop volgend liefdesdrama werkt een jonge componist zich in de nesten door zijn homoseksuele geaardheid. Hierna volgt een corporate thriller, spelend in 1973, waarin een journaliste een kerncentrale onderzoekt in een gebied dat bekend staat om zijn aardbevingen. Het vierde verhaal is een hedendaagse komedie, over een uitgever die voor het eerst in zijn leven een gelukje lijkt te hebben, met de uitgave van het boek van een gangster. De komedie wordt gevolgd door een toekomstverhaal, waarin een gekloonde serveerster in opstand komt tegen haar lot. In het afsluitende verhaal wordt een primitieve stam bezocht door de laatste overlevenden van een oude beschaving. Dit verhaal is een combinatie van sciencefiction en historisch drama.

Met dat laatste verhaal is de cirkel rond, en dat sluit prima aan bij de rode filosofische draad van ‘Cloud Atlas’. De film is een kleurrijke illustratie van een aantal oosterse basisinzichten: iedereen is verbonden met iedereen  en iedere daad, goed of slecht, heeft zijn weerslag op de toekomst. Bovendien beweegt het bestaan niet lineair van A naar Z, maar loopt het in een cirkel.

De makers hebben een enorm risico genomen door in één belangrijk opzicht af te wijken van het boek. Het boek kent de symmetrie van een harmonica, waarbij de eerste vijf verhalen tot de helft verteld worden, daarna volgt het zesde in zijn geheel, waarna de overige vijf in omgekeerde volgorde worden afgerond. De film wisselt de zes verhalen zo ongeveer per scène af, wat ervoor zorgt dat een kluchtig stuk volgt op een thrillerscène waarna we weer verdergaan met het liefdesdrama. Dat die overgangen nooit storen is min of meer een wonder.

Ander risico is de cast. De belangrijkste acteurs (en wát voor acteurs) spelen vaak vijf of zes rollen. Ook dat hindert niet, met dank aan het talent van die acteurs en dat van de afdeling grime. De oogverblindende decors zijn ook al geen straf. Zo gaan we van een futuristisch Seoel naar het oude Engeland naar het San Francisco van de jaren 70 en weer terug. Tel daarbij een paar spectaculaire actiescènes, en het feest kan niet stuk.

Dat ‘Cloud Atlas’ toch geen meesterwerk is, komt vooral door de wat uitdrukkelijke manier van vertellen. De diepere betekenis wordt vaak met veel nadruk in je gezicht gesmeten. De aanzwellende muziek en veelbetekende blikken hoeven dan echt niet meer. Bovendien vloeken de vele geweldsscènes, hoe smakelijk ook, met de menslievende boodschap.

Neemt niet weg dat je ‘Cloud Atlas’ niet mag missen. Een fascinerend oord waar oosterse levenswijsheid en westerse populaire cultuur elkaar ontmoeten. Voer voor filmliefhebbers die van een uitdaging houden.

Henny Wouters

Waardering: 4

Bioscooprelease: 29 november 2012
VOD-release: 17 september 2013
DVD- en blu-ray-release: 17 september 2013