Constantin and Elena (2008)
Regie: Andrei Descalescu | 100 minuten | documentaire
‘Constantin and Elena’ is een persoonlijk project voor de Roemeense regisseur, die voor de film de dagelijkse beslommeringen van zijn grootouders heeft vastgelegd, maar wie zit er verder eigenlijk te wachten op een droge registratie van een stel bakkeleiende, kokende, pratende, rondwandelende oude mensen? En dat zonder prikkelend of spectaculair wangedrag van series als ‘Big Brother’ of ‘De Gouden Kooi’? Niemand, toch? Wat hebben deze mensen immers te maken met de gemiddelde toeschouwer in de rest van de wereld? Alles, zo moet geconstateerd worden na het zien van dit prachtige, intieme, en herkenbare portret van “zomaar” twee oude mensen in hun dagelijkse omgeving. Veel kijkers zullen tijdens het kijken van de film ongetwijfeld een beetje van Constantin en zijn Elena gaan houden, die toch een beetje de opa en oma van iedere toeschouwer worden.
De film draagt vele emoties in zich, maar “bitterzoet” en “melancholisch” zijn typeringen die met name te binnen schieten. De film is grappig vanwege het voor alle getrouwde stellen herkenbare doch liefdevolle gekibbel tussen het tweetal, maar ook erg aandoenlijk wanneer Constantin and Elena weer eens praten over hun kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, of over vroeger, toen ze met elkaar trouwden. Mooi en aandoenlijk is de scène waarin Elena een lied zingt over een vrouw die gaat trouwen terwijl ze deeg aan het rollen is en haar man lachend en vertederd toekijkt.
Dolblij is het stel natuurlijk met al hun kleinkinderen en achterkleinkinderen, en wanneer één dochter langskomt met haar eigen dochter, wil ze nog eens terugkeren naar vroeger door haar oma te laten vertellen – door middel van een liedje – hoe alle bloemen op het door haar geweven wandtapijt ook alweer heten. Het roert haar tot tranen, uiteraard ook door de wetenschap dat ze niet meer zoveel tijd met haar oma te spenderen heeft. Het naderende einde van Constantin en Elena is een onderwerp dat vaak op de achtergrond van de gesprekken meespeelt. Maar ze zijn eigenlijk nog niet klaar om het aardse leven achter zich te laten, al is het alleen maar omdat Elena nog een flink aantal wandtapijten moet maken om er genoeg aan familie aan vrienden uit te kunnen delen op de begrafenis van één van hen beiden. Dan hebben de mensen om hen heen tenminste iets om hen aan te herinneren, zo zegt Elena, die van mening is dat het goed is om iets tastbaars achter te laten op aarde.
Regisseur Andrei Descalescu laat de beelden voor zich spreken en zoomt en beweegt zelfs zijn camera niet om een speciale nadruk op een element in het beeld te leggen. Zo krijgt de kijker echt de indruk dat hij een stille getuige is van het échte, dagelijkse leven van deze twee mensen, die zelf ook zelden de indruk wekken dat ze zich bewust zijn van de camera. Meestal filmt hij in en om het huis van Constantin en Elena, waar de vrouw aan het weven is of de man worstjes maakt op de barbecue, en de postbode even op zijn gemak binnenkomt om de post de brengen en in de vreugde deelt van de lieve, oude mensen wanneer het een brief van een dochter blijkt te zijn. Af en toe zet hij zijn camera ook in de kerk neer waaraan Constantin sporadisch een bezoek brengt. Grappig is het moment waarop een jongen met een mp3-bestand op zijn mobiele telefoon redding moet bieden wanneer het grotendeels bejaarde gezelschap de wijs van een psalm niet meer weet.
‘Constantin and Elena’ is een bevestiging van het leven. Het stel zal ongetwijfeld hobbels hebben gekend in hun leven, maar hun samenzijn is er één die een bijna utopisch karakter heeft. Iedereen zou ervoor tekenen om zo laat in het leven nog zo van elkaar en van het leven zelf te kunnen genieten. Er lijkt niets te zijn wat dit tweetal niet aankan, en waar ze samen, met behulp van een lach en een traan, niet beter uit kunnen komen. Andrei Descalescu heeft met zijn eerste film een zowel zeer persoonlijk als universeel portret gemaakt dat de kijker oprecht weet te raken.
Bart Rietvink