Contracorriente (2009)

Regie: Javier Fuentes-León | 100 minuten | drama | Acteurs: Tatiana Astengo, Manolo Cardona, Cristian Mercado

Homoseksualiteit mag in Nederland dan geen bijzonder onderwerp meer zijn, in veel andere delen van de wereld is het nog altijd een taboe. De Peruaanse filmmaker Javier Fuentes León vond het hoog tijd om het thema in zijn land bespreekbaar te maken en schreef het verhaal ‘Contracorriente’, over een getrouwde man die worstelt met zijn homoseksuele gevoelens. Een verhaal dat erom smeekte verfilmd te worden, wat in 2009 gebeurde. Niet iedereen in het katholieke en conservatieve Peru – waar ‘maricon’ (nicht) zo ongeveer het naarste is dat een man naar zijn hoofd geslingerd kan krijgen – stond te springen om deze film. Een columnist in een populaire Peruaanse krant spuwde zijn gal over het feit dat een in zijn ogen verwerpelijke film als deze subsidie kreeg van de overheid. En Fuentes zelf overtuigde zijn figuranten om mee te spelen zonder hen te vertellen dat ‘Contracorriente’ over homoseksualiteit gaat. In plaats daarvan liet hij hen geloven dat een bijzondere vriendschap de basis was van de relatie tussen de personages Miguel en Santiago. Het duurde niet lang of de aap kwam uit de mouw. Fuentes’ angst dat zijn figuranten zich terug zouden trekken bleek ongegrond: ze waren allang blij dat ze in de film mee mochten spelen.

De Latijns-Amerikaanse machocultuur speelt in ‘Contracorriente’ een centrale rol. Miguel (Cristian Mercado) leeft samen met zijn hoogzwangere vrouw Mariela (Tatiana Astengo) een op het oog rustig leventje in een vissersdorpje aan de kust van Noord-Peru. Maar schijn bedriegt: Miguel heeft namelijk al een tijdje in het geheim een relatie met Santiago (Manolo Cardona), een kunstenaar van buitenaf die zich enkele jaren geleden in het dorp heeft gevestigd om er te schilderen en te fotograferen. Santiago wordt vanwege zijn levensstijl – en het feit dat hij een buitenstaander is – met de nek aangekeken in het dorp. Hij is openlijk homoseksueel en durft de heersende normen en waarden in het streng katholieke dorp te bekritiseren. Om die redenen probeert Miguel zijn relatie dan ook angstvallig geheim te houden. Hij slaagt daar aardig in, tot de dag dat Santiago verdrinkt in zee en zijn geest aan hem verschijnt. In het dorp gelooft men er heilig in dat zolang een lichaam nooit begraven is, de ziel geen rust kan vinden en rond blijft waren. Miguel denkt eindelijk de ideale oplossing te hebben gevonden voor zijn gespleten liefdesleven: hij kan met Santiago zijn zonder dat iemand hen samen ziet en hij hoeft geen keuze te maken tussen hem en Mariela. Maar een golf van geruchten steekt de kop op nadat een naaktschilderij van Miguel gevonden wordt in het atelier van Santiago. Hij heeft heel wat uit te leggen…

De geest van een overledene die zijn geliefde blijft achtervolgen… Waar hebben we dat ook alweer eerder gezien? Het concept mag dan niet origineel zijn, het feit dat dit verhaal zich in het conservatieve Peru afspeelt en het om een liefdesgeschiedenis tussen twee mannen draait, verandert toch een hoop. Centraal staat Miguel, die niet voor zichzelf durft te ontkennen dat hij homoseksueel – of toch op zijn minst biseksueel – is. Het valt ook niet mee, als je in zo’n klein dorp woont, waar iedereen alles van elkaar weet en waar de geruchtenstroom op volle toeren draait. Hij probeert de schijn daarom dan maar op te houden en ontkent alle contact met Santiago. Tot diens grote verdriet natuurlijk. De scène waarin hij Miguel confronteert met zijn geforceerde gedrag om maar als een ‘echte man’ gezien te worden – want wat is een ‘echte man’ nu eigenlijk- is een van de sterkste van de film, die vol zit met kleine, genuanceerde scènes die boekdelen spreken. Die waarin Miguel eindelijk met zijn grote liefde hand in hand over straat durft te lopen bijvoorbeeld, omdat hij beseft dat niemand anders hem kan zien. Debutant Fuentes blinkt uit in dergelijke kleine scènes. Ook is hij dol op symboliek (denk alleen al aan de verschillende manieren waarop je de titel van de film – ‘onderstroom’ – kunt opvatten), al gaat hij daar niet altijd even subtiel mee om.

‘Contracorriente’ is schitterend geschoten: je proeft de zilte zeelucht en voelt de goudgele zon op je huid branden. Het acteerwerk van de drie hoofdrolspelers is uitstekend. Vooral Tatiana Astengo, in eigen land een grote ster, weet zich te onderscheiden met overtuigend spel. Ook Cristian Mercado zet zijn rol als de met zijn eigen gevoelens en de angst voor de mening van de buitenwacht worstelende Miguel prima neer. Toch blijft ‘Contracorriente’ wat aan de matte kant. En niet alleen omdat de seksscènes tussen beide heren overdreven kuis zijn geschoten. Fuentes maakt nergens een duidelijk statement waar de homobeweging (in Peru maar ook daarbuiten) zich gesteund mee zou kunnen voelen. De voorspelbaarheid van het verhaal werkt hem ook een beetje tegen. Dit is jammer genoeg een film zonder scherpe randjes. Voor een debuut is ‘Contracorriente’ echter veelbelovend. Een tragische liefdesgeschiedenis met bovennatuurlijke, dromerige trekjes die bij vlagen weet te ontroeren en het hart op de juiste plaats heeft.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 3 juni 2010