Corleone – Il Capo dei capi (2007)

Regie: Enzo Monteleone, Alexis Cahill | 615 minuten | drama, biografie, misdaad, geschiedenis | Acteurs: Luca Angeletti, Claudio Angelini, Gaetano Aronica, Biagio Barone, Antonio Berardinelli, Alessandro Borgese, Claudio Botosso, Calogero Buttà, Giorgia Cardaci, Carlo Cartier, Alessio Caruso, Francesco Casisa, Claudio Castrogiovanni, Simona Cavallari, Jacopo Francesco Cavallaro, Domenico Centamore, Nino D’Agata, Ettore D’Alessandro, Fulvio D’Angelo, Paolo De Giorgio, Pietro De Silva, Vittorio Di Paola, Fabrizio Ferracane, Vincenzo Ferrera, Giacinto Ferro, Francesco Foti, Gianni Franco, Sergio Friscia, Carmelo Galati, Marco Gambino, Claudio Gioè, Antonino Gumina, Gianfranco Jannuzzo, Salvatore Lazzaro, Marco Leonardi, Maurilio Leto, Daniele Liotti, Allessandro Lucente, Alessio Manno, Mauro Marchetti, Luciano Miele, Mimmo Mignemi, Rosario Minardi, Pier Luigi Misasi, Gianluca Morini, Maurizio Nicolosi, Alfredo Pea, Biagio Pelligra, Matilde Piana, Imma Piro, Ada Pometti, Paolo Ricca, Ileana Rigano, Vincent Riotta, Angelo Russo, Natale Russo, Orio Scaduto, Francesco Sciacca, Francesco Scianna, Eleonora Sergio, Gioia Spaziani, Andrea Tidona, Giovan Battista Torregrossa, Bruno Torrisi, Massimo Venturiello, Daniela Zanchini

Move over Don Vito Corleone, Salvatore ‘Totò’ Riina is de enige echte godfather! Al in zijn jeugd in het Siciliaanse stadje Corleone raakt hij verstrikt in het web van misdaad. Op zijn negentiende belandt Riina al voor zes jaar in de cel nadat hij zijn eerste moord pleegde. Als hij vrijkomt werpt hij zich al snel op als leider en groeit uit tot ‘il capo dei capi’, de leider aller leiders binnen de Siciliaanse maffia. Een positie die hij met veel bloedvergieten heeft ‘verdiend’. Want niet alleen de politie, justitie en politiek moeten eraan geloven, ook binnen de Cosa Nostra houdt Riina flink huis. In de jaren tachtig voert hij een gewelddadige oorlog tegen rivaliserende maffiabendes – machtige figuren die ooit aan zijn kant stonden. Iedereen is doodsbang voor deze levensgevaarlijke maffiabaas. Het levensverhaal van Riina (geboren op 16 november 1930 in Corleone) laat zich lezen als een spannend boek. Schrijvers Guiseppe D’Avanzo en Attillio Bolzoni tekenden het leven van de man die bij zijn vijanden bekendstaat als ‘Het Beest’ op in hun bestseller ‘De criminele carrière van Totò Riina’. Hun verhaal ligt aan de basis van de boeiende miniserie ‘Corleone’, in Italië verschenen als ‘Il capo dei capi’ (2007).

In zes delen wordt uit de doeken gedaan hoe Riina kon uitgroeien tot de machtigste maffiabaas van de twintigste eeuw. We beginnen in het Sicilië ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. In het dorpje Corleone ziet Totò Riina hoe zijn vader en broer omkomen bij een bomexplosie. In één dramatische klap is de dertienjarige Totò de kostwinner van het gezin geworden. Samen met drie vrienden – Biagio, Binnu en Calogero – vormt hij een bende die zich bezighoudt met kruimeldiefstallen. Het duurt niet lang of Totò’s lef wordt opgemerkt door de lokale maffia. Hij en zijn vrienden worden gerekruteerd, maar Biagio kiest ervoor om op het rechte pad te gaan. Terwijl Totò verwikkeld raakt in een felle maffiaoorlog, wordt Biagio politieman. Vanaf dat moment staan de vroegere beste vrienden lijnrecht tegenover elkaar. De idealistische Biagio zet zijn strijd tegen de maffia onverschrokken voort, tot grote onvrede van zijn gezin. Totò werkt zich op in de maffiawereld en schroomt niet om harde maatregelen te nemen als iets niet gaat zoals hij wil. Ontvoeringen, drugshandel, moordaanslagen – hij draait er zijn hand niet voor om. En iedereen die hem tegenwerkt wordt genadeloos uit de weg geruimd…

‘Corleone’ is een maffia-epos in de stijl van ‘The Godfather’ (1972) en ‘La piovra’ (‘De Octopus’) (1984). De gebeurtenissen worden behoorlijk gedetailleerd uit de doeken gedaan en daar nemen regisseurs Enzo Monteleone en Alexis Cahill dan ook de tijd voor: de miniserie duurt in totaal ruim tien uur. Vrijwel alle personages zijn gebaseerd op mensen die echt geleefd hebben. Alleen Biagio Schirò, tegen wiens leven dat van Totò Riina afgezet wordt, is verzonnen. Volgens regisseur Cahill personifieert Biagio iedere ‘gewone’ man die de maffia in de loop der jaren heeft bevochten. “Via hem ontmoeten we de historische crime fighters als Giovanni Falcone, Paolo Borselino en Boris Giuliano. Zij worden allemaal de voet dwars gezet door de Cosa Nostra. We vonden dat we toch een figuur nodig hadden die de hele geschiedenis na kon vertellen. Alle échte helden zijn helaas vermoord voordat ze getuige konden zijn van de arrestatie van Riina.” Om het geheel wat smeuïger te maken is de figuur Biagio Schirò (overigens uitstekend vertolkt door Daniele Liotti) gecreëerd als iemand die is opgegroeid met Riina, iemand die hem door en door kent. Ze vertegenwoordigen allebei een keuze die de opgroeiende jeugd in Corleone heeft. Door de uiteenzetting van zijn gezinsleven wordt het leven van Biagio nog verder geromantiseerd, wat een welkome afleiding vormt tegenover al die keiharde feiten die op je afgevuurd worden.

De gedetailleerde uitwerking van deze maffiageschiedenis heeft veel voordelen, maar jammer genoeg ook een nadeel: vrijwel elke moordaanslag passeert de revue. En het waren er honderden! De tientallen personages zijn bovendien ook niet allemaal uit elkaar te houden, dus je moet goed opletten welke naam bij welk gezicht hoort en wie wanneer het loodje legt. Enige voorkennis van de geschiedenis van de Corleonesi is zeker een pre, omdat je met wat kennis van zaken een en ander sneller zult oppakken. Overigens vliegen de tien uur aan je voorbij. Het is jammer dat aan het begin al wordt weggegeven dat beide hoofdpersonen het einde van de miniserie zullen halen (dat neemt toch wat spanning weg), maar zodra je teruggaat in de tijd wordt je al gauw meegesleept in de geschiedenis. De cinematografie en de muziek zijn werkelijk prachtig (dat kun je aan Italianen wel overlaten) en het acteerwerk is ook dik in orde. Dat acteur Claudio Gioè (als de volwassen Totò Riina) met zijn vriendelijke gezicht nauwelijks angst inboezemt is weliswaar jammer, maar dat gold klaarblijkelijk ook voor de echte Riina, die er uitzag als een doorsnee man en met zijn 1.58 meter nauwelijks imposant te noemen was. Toch is het maar moeilijk voor te stellen dat deze figuur voor zoveel dood en verderf heeft gezorgd in de jaren zestig, zeventig, tachtig en negentig.

Het is van de weinige smetjes op een verder bijzonder meeslepend epos, dat je zal inpalmen met zijn weelderige beelden, historische accuraatheid en aangrijpende scènes. Op Riina en Schirò na zijn de personages niet al te sterk uitgewerkt – zelfs hun echtgenotes Ninetta en Teresa komen er bekaaid vanaf – maar daar gaat het in dit geval niet om. De makers van ‘Corleone’ wilden een tijdsbeeld creëren waarin de opkomst van een van de meest meedogenloze maffiabazen aller tijden kon worden opgevoerd en daarin zijn ze bijzonder goed geslaagd. Als kijker krijg je een goed beeld van de angst waarin politiemensen, rechters, politici en andere bestrijders van het onrecht geleefd hebben, altijd bang voor een aanslag op hun leven. Zelfs mensen die ooit aan dezelfde kant stonden als Riina. Politici en anderen uitten kritiek aan het adres van de televisiezender die de serie ‘Corleone’ uitzond, omdat ze vonden dat maffiabaas Riina er te veel in opgehemeld wordt. Die kritiek is absoluut onterecht, aangezien ‘Corleone’ juist vooral een ode is aan alle mensen die hun leven lieten in de strijd tegen de maffia. Een strijd die nog altijd niet gestreden is.

Als aanvulling op ‘Corleone’ is de miniserie ‘Giovanni Falcone, l’uomo che sfidò Cosa Nostra (2006)’, over de opperrechter die in de jaren tachtig het megaproces tegen de maffia vorm wist te geven, aan te bevelen.

Patricia Smagge