Cría cuervos (1976)

Regie: Carlos Saura | 107 minuten | drama | Acteurs: Ana Torrent, Geraldine Chaplin, Mónica Randall, Florinda Chico, Héctor Alterio, Germán Cobos, Mirta Miller, Josefina Díaz, Conchita Pérez, Juan Sánchez Almendros, Mayte Sanchez

Goed uitgewerkte en boeiende film over het jonge leven van de scherpzinnige Ana (Ana Torrent), die opgroeit in Spanje tijdens de dictatuur van generaal Franco (1939-1976). Haar vader Anselmo (Héctor Alterio) is een hooggeplaatste militair en schuinsmarcheerder, die aan het begin van de film komt te overlijden. Ana hoort hem ’s nachts eerst nog de liefde bedrijven met zijn minnares Amelia (Mirta Miller), maar als hij plotseling de geest geeft, gaat Amelia er vandoor. De dood van haar vader lijkt Ana niet zoveel te doen, ze gaat even kijken bij het dode lichaam van haar vader, neemt diens drinkglas mee, gaat rustig naar de keuken en spoelt het glas af. Daar heeft ze een gesprek met haar moeder (Geraldine Chaplin), die haar naar bed stuurt. Pas daarna komt de kijker erachter dat haar moeder al eerder is gestorven. Het geeft aan hoezeer Ana de werkelijkheid vervlecht met haar fantasie.  De nog jonge Torrent zet een overtuigende en intrigerende hoofdrol neer als Ana. Met haar grote, moeilijk peilbare ogen bekijkt ze de wereld om haar heen. Ogenschijnlijk lijkt er niet eens zo heel veel te gebeuren, Ana’s dagen zijn gevuld met schijnbaar nietszeggende dagelijkse handelingen.

Af en toe neemt de volwassen Ana (eveneens Chaplin, ongewone, maar ingenieuze keuze) het woord over om de gebeurtenissen toe te lichten en in een groter kader te plaatsen. Het knappe aan de film is vooral dat topregisseur Carlos Saura ervoor zorgt dat scènes in de film op verschillende manieren geïnterpreteerd kunnen worden. Het hangt dan af van de instelling van de kijker, van diens kennis over het nationalistische regime in Spanje of zelfs wellicht diens gemoedstoestand hoe film bekeken kan worden. Er is wel gezegd dat de film één grote metafoor is voor Spanje als land en/of dat ‘Cría Cuervos’ een politiek statement is. In dat geval wel nog enigszins verhuld, de film kwam immers een paar maanden na het overlijden van Caudillo (leider) Franco uit.

Evenzeer is dit een film over vrouwen – en verschillende typen vrouwen, gezien door de ogen van klein meisje en becommentarieerd door haar volwassen zelf. Allereerst is er uiteraard Ana zelf, als volwassene met kille afstandelijkheid gespeeld door Chaplin, een een schril contrast met de liefdevolle moederrol die ze ook speelt. Dan is er Paulina (Mónica Randall), Ana’s tante, die als surrogaatmoeder de zorg van de kinderen op zich neemt, maar het in Ana’s ogen uiteraard niet goed kan doen. Het knappe is dat dit vanuit Ana’s oogpunt volstrekt begrijpelijk is dat ze haar tante haat en vanuit het volwassen perspectief volstrekt begrijpelijk dat Paulina soms met de handen in het haar zit om haar nichtjes zo goed mogelijk op te voeden na de dood van hun ouders. Dan is er nog de hulpbehoevende oma Abuela (Josefina Díaz), die niet veel meer doet dan zwijgen, maar desondanks zeer aanwezig is. Tot slot, maar zeker niet de minst belangrijkste is er de huishoudster Rosa (Florinda Chico), die de kinderen echt onder haar hoede neemt en allerlei vertrouwelijkheden toefluistert.

Saura neemt rustig de tijd om het leven van Ana en haar zussen te schetsen, maar hoewel er weinig tempo in de film zit, zuigt hij de kijker mee in zijn vertelling en speelt hij op meesterlijke wijze met de tijd. Mede door het meeslepende camerawerk van Teodoro Escamilla, is de licht magisch-realistische toets nooit ver weg. Er zijn veel lagen in ‘Cría Cuervos’ te ontdekken en het is zeker een film die tot nadenken stemt – en uitnodigt om nog een keer te kijken, wellicht om nog meer te ontdekken.

Hans Geurts