Dagen van Gras (2011)
Regie: Tomas Kaan | 48 minuten | drama, korte film | Acteurs: Martijn Lakemeier, Niels Gomperts, Tamar van den Dop, Hugo Maerten, Guy Clemens, Marike van Weelden
‘Dagen van Gras’ is de verfilming van de ontroerende gelijknamige roman van Philip Huff uit 2009 en is vanwege het goede bronmateriaal, geweldige mensen voor en achter de camera en de sterke soundtrack een meeslepend en dromerig drama geworden dat ondanks de korte duur lang zal blijven hangen.
De eerste beelden van de film, waar de openingstitels overheen lopen, zijn meteen verrassend. De voorheen in zijn rollen toch tamelijk onschuldig overkomende Martijn Lakemeier (‘Oorlogswinter’, ‘Lover of Loser’) zien we hier rokend rondlopen in het bos, terwijl hij filosofische teksten prevelt in de voice-over. Kleine jongens worden groot kennelijk. Maar het duurt even voordat Ben (Lakemeier), in het verhaal, op dit punt aanbelandt. In het begin van de film is hij namelijk nog een redelijk “onschuldige” en “onbedorven” ziel, een vaderloze jongeman die voor zijn verdoofde en bijna apathische moeder zorgt door eten te koken en haar thee op haar slaapkamer te brengen. “Hoe was ’t op school?” vraagt ze als haar zoon binnenkomt. “Ik heb al bijna een week vakantie,” luidt het antwoord van de moedeloze – en praktisch moederloze – Ben. Hij moet het allemaal alleen doen. Ben snapt wel dat Eva uit Adam werd geschapen. Want “als je de dag en de nacht tegelijk bent, ben je alles. Dus je bent ook helemaal niets,” zo stelt hij. Ben wil dan ook dolgraag iemand hebben waarmee hij zijn ervaringen kan delen en ervaring kan opdoen. Iemand die hem uitdaagt en aan wie hij zich kan spiegelen. Gelukkig ontmoet hij al snel zo iemand in de film.
Wanneer Ben Tom ontmoet, krijgt zijn leven gelukkig wat kleur en pit. De jongen die hij in zijn boomhut aantreft is, net als hij, gek op muziek, en heeft ook de nodige ideeën over hoe goede muziek zou moeten klinken. Dus vormen ze samen een bandje wanneer Ben op een dag wat aan het improviseren is op zijn gitaar en later zelfs een heus drumstel koopt zodat ze samen kunnen jammen. Onder het genot van een jointje en wat alcohol natuurlijk. Alleen de seks ontbreekt nog in dit plaatje. Regisseur Tomas Kaan weet de kijker in een magisch universum onder te dompelen, met een lekkere soundtrack waarbij je je in de jaren zestig en zeventig waant en samen met het dromerige, expressieve camerawerk en de natuurrijke omgevingen, krijgt de film een vrijzinnige, rebelse sfeer. ‘Dagen van Gras’ doet af en toe denken aan de sfeer in iconische films als ‘Easy Rider’ en ‘Badlands’, waarin ook een “wij tegen de wereld”-mentaliteit heerste. Het personage Tom wordt niet erg uitgewerkt, maar dit hoeft ook niet. Hij moet iets vertegenwoordigen. Hij is vooral een archetype en een gedroomde “andere” voor Ben, die behoefte heeft aan dynamiek in zijn leven. En aan mensen die hem bij de hand nemen en door het leven weten te leiden. Dat dit allemaal komt op het moment dat hij het nodig heeft, is geen probleem, want het is hem enorm gegund. Daarbij blijkt deze onbezonnen duik in het diepe niet helemaal zonder consequenties te zijn. De film laat dit goed zien en houdt over het algemeen een goede balans tussen de magisch-realistisch momenten in de film en de realistische, ontnuchterende ervaringen die Ben aan het einde zal moeten ondergaan.
De twist aan het einde van de film stoort niet, maar is eigenlijk onnodig. De boodschap van de film, en de behoeftes en problematiek van Ben zijn sowieso goed duidelijk. Dit hoeft niet nog eens onderstreept te worden. Wellicht had Bens moeder juist iets meer vorm kunnen krijgen. Gespeeld door Tamar van den Dop, is ze een aandoenlijk personage – vooral de wijze waarop ze zich nog kan verliezen in haar pianospel intrigeert – maar haar apathische gedrag frustreert de kijker soms net zoveel als Ben. Je zou toch een krachtige reactie verwachten wanneer haar piano, die haar kennelijk zo lief is, vernield wordt. En zeker wanneer ze haar enige zoon langzaam maar zeker van het pad af ziet raken. Maar het doet haar allemaal weinig, hoewel wel degelijk verwarring en onmacht in haar blikken is te lezen. Het is eigenlijk vooral tragisch. Wanneer Ben aan het einde van de film weer aan het opkrabbelen is, is zij nog net zo’n gesloten wrak als in het begin. Waar blijft haar coming-of-age-verhaal?
Er is gewoonweg bar weinig aan ‘Dagen van Gras’ te ontdekken dat veel beter had gekund. De film duurt slechts een kleine 50 minuten maar in die korte tijd is Ben een personage geworden die lang in de herinnering van de kijker zal achterblijven. Regisseur Kaan weet de kijker daarbij op kundige wijze onder te dompelen in een aantrekkelijke en soms utopische filmwereld, vol met tijdloze muziek en herkenbare emoties. Een prachtige stukje cinema.
Bart Rietvink