Darfur Now (2007)
Regie: Theodore Braun | 98 minuten | documentaire | Met: Ahmed Mahammed Abaka, Sheikh Ahmed Mohamad Abakar, Hawa Abaker, Hejewa Adam, Kalatumh Adam, Xabier Aguirre, Sam Brownback, Don Cheadle, Hillary Rodham Clinton, George Clooney, Essa Faal, Vanessa Haas, Nimeri Issa, Asha Abdal Khaleeq, Béatrice Le Fraper du Hellen, John McCain, Jason Miller, Abdalmahmood Abdalhaleem Mohamad, Luis Moreno-Ocampo, Adebowale Omofade, John Prendergast, Pablo Recalde, Hawa Saleman, Arnold Schwarzenegger, Musa Sharif, Adam Sterling, Dana Sterling, Wayne Sterling, James Sweeney, Jennifer Trone
Genocide. Een term die veelvuldig gebruikt wordt om de situatie in Darfur te beschrijven. Darfur? Inderdaad, een westelijk deel van het Afrikaanse land Soedan. Hier vindt sinds 2003 een openlijke strijd plaats tussen regeringstroepen en hun goedgezinde milities, en een lappendeken van rebellerende fracties die proberen de aanvallen van de regeringsmilities te temperen. Deze strijd heeft al vele, vele mensen het leven gekost en is het onderwerp geworden van een internationaal politiek debat. Hierbij ging het vooral om de rol van de Verenigde Naties, het Internationale Strafhof in Den Haag en de eerder genoemde term ‘genocide’. Want deze beladen term is door de jaren heen, zeker sinds de conflicten in Bosnië-Herzegovina en Rwanda, synoniem komen te staan met de hoogste vorm van door staatsinstanties begaan geweld tegen haar burgers.
De benoeming van de gebeurtenissen in Darfur als genocide is een van de belangrijkste kenmerken van de documentaire ‘Darfur Now!’. Dit laat meteen ook de internationale verdeeldheid zien: de Verenigde Staten is het enige land dat de term genocide gebruikt om het conflict te beschrijven. De V.N. en andere landen durven deze term nog niet zo vast ter hand te nemen. Drie van de zes figuren die Braun en zijn team portretteren proberen in de ingewikkelde wereld van de (inter)nationale politiek hun weg te vinden en de verschillende overheden en instanties tot actie aan te zetten. Don Cheadle, we kennen hem van ‘Hotel Rwanda’ en de ‘Ocean’-films is een van hen. Samen met maatje George Clooney en een andere hoofdrolspeler, de Amerikaanse activist, Adam Sterling, probeert Cheadle verschillende politieke en zakelijke partijen in de V.S. te stimuleren om actie te ondernemen.
De andere drie zijn mensen die dichter bij het vuur zitten. Een stamhoofd, een hoofd van het Wereldvoedselprogramma in Darfur en een inheemse vrouw die zich heeft aangesloten bij de rebellenfracties. Zo is de documentaire van Braun mooi onderverdeeld in aan de ene kant een blik op de internationale politieke besluitvorming en acties voor mensenrechten, en aan de andere kant de situatie in Darfur zelf, waar de realiteit maar al te gruwelijk is voor de direct betrokkenen. En de oproep om actie voor de noodlijdende bevolking in Darfur komt ook goed over. De documentaire is prachtig gefilmd en bevat goede, stemmige muziek van Hollywood componist Graeme Revell (o.a. ‘Sin City’ en ‘Planet Terror’). Maar de verschillende nuances die er altijd aan zulke conflicten verbonden zijn lijken onderbelicht te blijven. Is het conflict er één tussen verschillende religies, etniciteiten of is het toch gewoon een stammenoorlog? Natuurlijk is het bewind van de Soedanese regering er één met een zwart, moorddadig karakter maar dat wil niet zeggen dat de rebellen puur goed zijn. Ook aan hun kant vinden wandaden plaats en zij lijken overigens onderling hopeloos verdeeld.
Waar ‘Darfur Now!’ nog het meeste in slaagt is het enthousiasmeren van mensen om tot actie te komen tegen het conflict in Darfur. De acties van individuele mensen die een ontembare vastberadenheid aan de dag stellen lijkt wel degelijk zijn vruchten af te werpen. Men kan verandering teweeg brengen in de politieke besluitvorming. De film eindigt met een positieve boodschap die de hoop op betere tijden uitspreekt. In dat opzicht is de slagzin van de film, “Six stories. One hope”, in ieder geval verwezenlijkt.
Joost Hoedemaeckers