De leugen (2010)

Regie: Robert Oey | 93 minuten | documentaire

Met de documentaire ‘De Leugen’ gaan we terug naar de nadagen van het kabinet Balkenende II. Door middel van archiefbeelden en interviews met de betrokkenen reconstrueert de film de gebeurtenissen die leidden tot de crisis en de val van dit kabinet. Daarnaast vernemen we de lotgevallen van een Iraanse familie die een al eeuwigheid in een asielzoekerscentrum wacht op een verblijfsvergunning.

Met een onderwerp als dit kan een documentairemaker meerdere kanten op. Een diepgaande reconstructie, waarbij het liefst nog wat onbekende feiten boven water komen. Of een documentaire waarin de maker de incidenten in een breder perspectief plaatst, waarbij onderliggende structuren worden blootgelegd, parallellen getrokken of een algemeen thema wordt uitgediept.

‘De Leugen’ probeert beide, maar schiet twee keer tekort. De reconstructie is nu eens te oppervlakkig, dan te gedetailleerd, dan weer weinig geloofwaardig. Omdat we hier beroepspolitici aan het woord krijgen, weten we nooit zeker wat waar is en wat niet. Komt bij dat het Kabinet Balkenende II toch al niet uitblonk in stabiliteit en dat wereldburger Hirsi Ali altijd gedoemd was het dorp Nederland te verlaten. Zodat de tragedie bij nader inzien misschien toch niet zo heel tragisch is.

Met de verhalen van de Iraanse familie probeert regisseur Robert Oey te laten zien dat een leugen soms hard nodig is. In tegenstelling tot Hirsi Ali vertelden deze Iraniërs de waarheid toen ze naar Nederland kwamen. Als dank daarvoor verblijven ze nu al tijden in een asielzoekerscentrum. Een boeiende vergelijking, die helaas niet wordt uitgediept. Bovendien is het jammer dat de verhalen van de familie nooit beklijven. Weinig emotie, geen boeiende familiegeschiedenis, geen heldere inzichten.

En dan zijn er nog de liedjes. De liedjes? De liedjes! In ‘De Leugen’ bezingen de hoofdpersonen hun gevoelens en ze doen dat recht uit hun hart. De zingende Verdonk, Nawijn en Halsema geven de film een overweldigend vervreemdingseffect. Waarom er gezongen wordt mag de kijker zelf uitvogelen (deze recensent vermoedt een verwijzing naar het theater van de Haagse politiek, waar de hoofdrolspelers evenmin hun eigen teksten voordragen en valse noten deel zijn van het vaste repertoire), maar het geeft ‘De Leugen’ hoe dan ook een meerwaarde. Waardoor je deze film, ondanks alle mankementen, absoluut moet zien. Klassieker in de dop.

Henny Wouters

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 30 september 2010