De Muiderkring herleeft (1949)

Regie: Bert Haanstra | 12 minuten | documentaire

Deze eerste vingeroefening van Bert Haanstra, ‘De Muiderkring herleeft’, doet niet vermoeden dat hij later nog zulke interessante films zou gaan maken en uit zou groeien tot één van Nederlands grootste en belangrijkste filmmakers. Het komt allemaal wat oubollig en stijf over. Het is leuk om de gedichten van P.C. Hooft en Constantijn Huygens te horen, maar de geschiedenis van de Muiderkring is weinig boeiend; in ieder geval wat betreft de presentatie.

De beelden van de buitenkant van het Muiderslot zijn nog het meest indrukwekkend. Gek genoeg maken de uitbeeldingen van de verschillende historische figuren alles juist droger en minder prikkelend. De vorming van de Muiderkring, waarbij verschillende getalenteerde schrijvers en componisten hun werken aan elkaar lieten horen, is in zichzelf interessant, maar het is juist demystificerend om dit via verkleedpartijen en houterige acteurs verbeeld te zien. Het idee van deze bijeenkomst van kunstenaars had beter in de hoofden van de kijker kunnen blijven.

Inhoudelijk is het af en toe best boeiend – het vermoorden van koning Floris, de gedichten en muziekstukken die in het slot zijn ontstaan – maar filmisch wordt er weinig aan de informatie toegevoegd. Wat dit betreft heeft Haanstra gelukkig snel een scherper oog ontwikkeld. Nu komen er teveel onnodige shots in de film voor, zoals een opeenvolging van beelden van kaarsen en kandelaars en een vreemde close-up van een balk van het houten plafond. Wel zet de Oud-Nederlandse muziek, gearrangeerd met een prominente clavecimbel, een passende sfeer neer, en werkt Haanstra vaak op een interessante manier met belichting, bijvoorbeeld door een openslaande deur, waardoor de zon wordt binnengelaten, te gebruiken als spotlight. Ook is Huygens’ gedicht “Het Spook te Muiden” een mooie aanleiding voor Haanstra om eens te experimenteren met fantasievolle beelden en eenvoudige filmische truukjes, zoals het achteruit afspelen van een in elkaar stortende stapel kogels.

Kortom, gezien als vingeroefening heeft dit filmpje zo hier en daar zijn waardevolle momenten maar als geheel zal dit debuut van Haanstra weinig toeschouwers enthousiast maken.

Bart Rietvink