De nieuwe moeder (1996)
Regie: Paula van der Oest | 95 minuten | drama | Acteurs: Arys Adamsons, Janis Reinis, Peteris Liepins, Anneke Blok, Georgette Reyevski, Theu Boermans, David van Lunteren, Kim van Zeben, Hannah Van Lunteren, Geert de Jong, Evert de Jager, Dirk Roofthooft, Eelco Vellema, Roef Ragas, Bert Geurkink, Rob van de Meeberg, Joop Wittermans, Peter Bolhuis, Wiek Janssen, Jaap Spijkers, Josine ’t Hart, Sacco van der Made, Paul Noppers, Mineke Bakker, Ger van der Grijn, Jos van Hulst, Roos Le Roux
Paula van der Oest is een van Nederlands meest gerespecteerde en gerenommeerde regisseurs. Voor haar film ‘Zus & Zo’ (2001) ontving zij een Oscarnominatie, een jaar later was ‘Moonlight’ de beste lange Europese film op het Hollywood Film Festival. Voor haar eerste speelfilm ‘De nieuwe moeder’ herschreef zij samen met Stan Lapinski haar eigen scenario. De film is dan al een duidelijk voorbeeld van het soort films dat Van der Oest graag maakt: realistische drama’s met een vleugje humor en maatschappelijke thema’s, die op persoonlijke wijze aan de kijker getoond worden.
Letland, vlak na de onafhankelijkheid in 1991. De leefomstandigheden zijn verre van ideaal. Elvis, het zoontje van Yuris, vindt het lichaam van zijn moeder nadat zij zelfmoord pleegde, omdat zij als aanhanger van de communistische partij geen toekomst meer zag. Getraumatiseerd door deze afschuwelijke vondst weigert hij voortaan te praten en wordt hij opgenomen in een kinderziekenhuis. Yuris wil hem echter graag weer bij zich hebben en na een mislukte poging tot omkoping van de directeur besluit hij maar het jongetje ’s nachts stiekem op te halen. Yuris’ plan is om het land te ontvluchten en naar Nederland te rijden. Daar woont Marie, met wie hij in zijn tienerjaren een innige brievenwisseling had. Yuris is er zeker van dat Marie de nieuwe moeder van Elvis wordt. Zonder al te veel problemen lukt het het duo Nederland in te gaan, maar eenmaal in ons kikkerlandje beginnen de problemen. Yuris merkt dat hij de taal nog niet goed genoeg beheerst en merkt bijvoorbeeld dat de politie niet te vertrouwen is.
Het levert een flink aantal droogkomische scènes op. Zo sluit Yuris met Elvis achteraan de rij van een groep bruiloftsgasten, waar hij zich tegoed doet aan “Nederlands nationale drank”, jenever, en Elvis zijn buikje rond kan eten aan hapjes. Van der Oest schetst een herkenbaar beeld van het traditionele maar truttige bruiloftsfeest. Op dit feest ontmoet Yuris Karin, die onmiddellijk in de man geïnteresseerd is. Yuris is overweldigd door het vrijpostige gedrag van de aantrekkelijke zakenvrouw en laat zich gewillig door haar verwennen.
Een voice over leest de brieven van Marie voor, op chronologische volgorde wordt dit in de film gepast. Hierdoor heeft de kijker naarmate het verhaal vordert een beeld van Marie gevormd, zoals Yuris dat heeft. Het is een slim uitgekiende manier om de kijker het personage door de ogen van Yuris te laten zien, zodat wij als kijker, hoe naïef en onbesuisd de hele speurtocht naar zijn vroegere penvriendin ook is, hier wel begrip voor kunnen opbrengen. Het is een ultiem romantisch uitgangspunt, dat hier uitstekend uitpakt. Dat romantische wordt iets te ver doorgevoerd in een van de laatste scènes van de film. Daarnaast heeft Van der Oest de plot gevuld met enkele overbodige verhaallijnen, die de film zo’n tien minuten te lang maken, hoewel de film met een speelduur van 95 minuten niet echt lang te noemen is. Echt heel storend zijn deze scènes echter niet.
De acteerprestaties zijn goed. De Letse Janis Reinis overtuigt als de wat naïeve en soms onverantwoordelijke (de auto op de dijk!) vader en ook het kindacteurtje in de rol van Elvis is naturel in zijn spel. Anneke Blok speelt op innemende wijze de rol van Karin en de twee andere belangrijkste actrices zijn ook prima gecast.
‘De nieuwe moeder’ is een warme fijne film over idealen, vriendschap en vaderliefde. Hoewel Van der Oest in het scenario hier en daar wat steekjes heeft laten vallen is het een onderhoudende film die een goede indruk achterlaat. Als Nederlander je vaderland door de ogen van een buitenstaander laten zien is sowieso een knappe prestatie.
Monica Meijer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 3 oktober 1996