Death and the Maiden (1994)

Regie: Roman Polanski | 103 minuten | drama, thriller | Acteurs: Sigourney Weaver, Ben Kingsley, Stuart Wilson, Krystia Mova, Jonathan Vega, Rodolphe Vega, Gilberto Cortés, Jorge Cruz, Carlos Moreno, Eduardo Valenzuela, Sergio Ortega Alvarado

Een speelfilm over drie mensen die met elkaar opgescheept zitten in een huis lijkt, op het eerste gezicht, geen reden tot juichen. Regisseur Roman Polanski slaagt er echter in om op geheel eigen wijze een angstwekkende draai aan het verhaal te geven, waardoor ‘Death and the Maiden’ aantrekkelijk wordt. Een pakkend verhaal over een onverwerkt verleden, angst, wraak en gerechtigheid.

Polanski bewees in eerdere films dat hij de meester van de wrange emoties is. In ‘Rosemary’s Baby’ uit 1969 ben je bijvoorbeeld getuige van de bizarre aftakeling van hoofdrolspeelster Mia Farrow. En in ‘The Tenant’ uit 1976, waarin de van oorsprong Poolse regisseur de hoofdrol speelt, twijfel je steeds meer aan de ogenschijnlijke vriendelijkheid van het hoofdpersonage. Ook in ‘Death and the Maiden’ wordt snel duidelijk dat Sigourney Weaver niet zomaar een huisvrouw is. Nee, de doodgewone vrouw heeft een misselijkmakend verleden en wordt weldra geconfronteerd met de grootste angst van haar leven.

Weaver (‘Alien’, 1979) is overigens sterk op dreef als iemand die haar afschuwelijke verleden achter zich wil laten, ergens op een eiland in Zuid-Amerika. Zij overtuigt als voormalig slachtoffer van een militaire dictatuur, die nog elke dag worstelt met haar geschiedenis. Ja, de rol in ‘Death and the Maiden’ is één van de beste uit Weaver’s carrière. Haar tegenspeler, Ben Kingsley (‘Gandhi’, 1982), is bijna net zo goed als ongenode gast in Weaver’s afgelegen huis. Zijn stoïcijnse blik zet je op het verkeerde been: deze rustige, nette man kán toch niet zo’n beest zijn geweest?

Daarnaast ontwikkelen de personages zich op indringende wijze. Weaver verandert van een timide persoon in een welhaast overmoedige vrouw, die haar verleden in één nacht confronteert. Kingsley bewandelt een omgekeerde route. Hij transformeert van een toevallige voorbijganger in een onmenselijk zwijn. Een sterke rol is er, tenslotte, van Stuart Wilson als Weaver’s echtgenoot. Zijn naïeve wereldbeeld stort gedurende de nacht in elkaar, waarna hij misschien wel gefrustreerder achterblijft dan zijn gekrenkte vrouw.

Polanski maakt van ‘Death and the Maiden’ een psychologisch drama op de vierkante meter. Het benauwd aandoende vakantiehuis wordt langzaam een folterkamer in een willekeurige dictatuur. De overdaad aan zwarte, bruine en donkergele kleuren versterken het gevoel dat je vertoeft in een vochtige kelder. Dan is er de muziek. Schubert’s klassieke muziek werkt tweeledig: aan de ene kant staat het voor schoonheid, maar aan de andere kant besef je terdege dat dezelfde muziek gedraaid werd tijdens verschrikkelijke misdaden tegen de menselijkheid. De film confronteert je frontaal met oorlogsmisdaden uit de tijd van het Argentinië van Videla of Chili’s Pinochet.

‘Death and the Maiden’ behoort tot Polanski’s betere werk. De bizarre gebeurtenissen uit zijn eigen leven projecteert de regisseur regelmatig op zijn speelfilms. Zo ook hier. Het resultaat is een ouderwetse, traag opgebouwde film met drie hoofdrolspelers die het beste uit elkaar halen. Een knap geheel met inhoud.

Robbert Bitter