Departures – Okuribito (2008)

Regie: Yojiro Takita | 130 minuten | drama | Acteurs: Masahiro Motoki, Tsutomu Yamazaki, Ryoko Hirosue, Kazuko Yoshiyuki, Kimiko Yo, Takashi Sasano, Tôru Minegishi, Tetta Sugimoto, Yukiko Tachibana, Tatsuo Yamada    

‘Departures’ is een bijzondere film, op momenten licht absurdistisch met zwarte humor en dan weer licht droevig of filosofisch. Door dit brede karakter is de film aantrekkelijk voor een breed publiek zonder een echte grote publieksfilm te zijn.  Daigo Kobayasi (Masahiro Motoki) is een cellist in Tokyo die zijn baan verliest als het orkest waarin hij speelt onverwacht wordt opgeheven. Naast het directe verlies van inkomen heeft hij een tweede probleem. Daigo heeft zonder dat zijn vrouw dat weet geld geleend om zijn cello te kunnen kopen. Na overleg met zijn echtgenote besluiten zij terug te gaan naar zijn kleine geboortedorp waar zijn overleden moeder hem een huisje heeft nagelaten. Zij kunnen daar gratis wonen. In zijn jeugd heeft zijn vader zijn moeder onverwacht voor een andere vrouw verlaten, daarna heeft Daigo vrijwel nooit meer iets van hem vernomen. Hij voelt zich door hem in de steek gelaten en koestert een wrok daarover.

In zijn geboortedorp reageert hij op een advertentie voor een baan. Daar staat echter een taalfout in. Hij denkt te reageren op een vacature die iets met een reisbureau te maken heeft (= Departures), maar bij de sollicitatie blijkt dat een fout te zijn. Er had moeten staan (Departed = overledenen). Omdat het moeilijk is iemand voor deze baan te vinden, wil die werkgever hem echter heel graag hebben. Hij betaalt een hoog loon en geeft direct een voorschot. Daigo neemt de baan dus maar aan, zonder te weten waar hij echt aan begint. In zijn nieuwe functie bij de uitvaartonderneming moet hij bijvoorbeeld rituele lijkwassingen doen en de overledenen – in bijzijn van het begrafenisgezelschap – ceremonieel kleden en schminken. De film speelt op enkele momenten wel duidelijk in op de emoties, maar is zeker niet sentimenteel of een tearjerker. Juist de mengeling van zwarte humor met filosofische trekken houdt de film overeind en in balans. Het camerawerk is fraai. Het verhaal ontwikkelt zich wat traag, maar is geheel geloofwaardig. Vioolmuziek is op momenten wat al te nadrukkelijk aanwezig.

‘Departures’ is een film die voor zowel het arthouse als het wat grotere mainstream publiek interessant is. Daarnaast biedt de film voor westerse ogen een interessante inkijk in de rituelen en ceremonies die bij uitvaarten in Japan aan de orde zijn. Vragen over hoe om te gaan met de dood en het lichaam van de overledene komen subtiel en magnifiek aan de orde. De rol van Daigo wordt voortreffelijk vertolkt door Masahiro Motoki, maar ook Tsutomo Yamazaki speelt als zijn werkgever Shouei Sasaki een sterke rol. Deze is niet alleen de discrete uitvaartondernemer, maar ook een voorbeeldige vaderfiguur voor Daigo geworden. Mr. Sasaki brengt hem op integere wijze in aanraking met vraagstukken van leven en dood met behoud van een uitermate zowel praktische als filosofische invalshoek.  Hoewel de dood in de film uiteraard een duidelijk aanwezige rol speelt is het zeker geen droevige film geworden. De film is alleen al door zijn aparte onderwerp absoluut de moeite waard. Zowel de lach als de traan zijn hartverwarmend en volop (en in kwaliteit) aanwezig.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 28 mei 2009
Speciale vertoning: februari-maart 2022 (Shochiku 100 – Een eeuw filmklassiekers uit Japan – Eye Film Instituut)