Despereaux, de dappere muis – The Tale of Despereaux (2008)
Regie: Sam Fell, Robert Stevenhagen | 100 minuten | animatie, komedie, avontuur, familie, fantasie | Originele stemmencast: Matthew Broderick, Robbie Coltrane, Dustin Hoffman, Kevin Kline, Christopher Lloyd, William H. Macy, Tracey Ullman, Emma Watson, Sigourney Weaver, Stanley Tucci, Ciarán Hinds, Tony Hale, Frances Conroy, Frank Langella, Richard Jenkins, Christopher Lloyd, Charles Shaughnessy, Patricia Cullen, Sam Fell, Jane Karen, Bronson Pinchot, McNally Sagal, Robin Atkin Downes | Nederlandse stemmencast: Levi van Kempen, Thom Hoffman, Loretta Schrijver, Loek Beernink, Sara Kroos, Hein Boele, Hans Hoekman, Huub Dikstaal, Rob van de Meeberg
Roscuro (Thom Hoffman) is geen rat zoals andere. Hij houdt niet van duisternis maar van licht, gedraagt zich als een heer en verkeert graag onder de mensen. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden is hij verantwoordelijk voor de dood van de koningin van het koninkrijk Dor. De koning is zo verdrietig dat hij zijn volk verbiedt ooit nog soep te maken of te eten, een ramp voor de mensen voor wie het jaarlijkse, nationale soepfeest nog belangrijker is dan kerstmis. En de ratten, die worden voortaan meedogenloos opgejaagd, zo ook Roscuro. Hij kan maar net ontsnappen aan een paar wachters met hakbijlen en komt terecht in een ondergronds rattenrijk.
Despereaux (Levi van Kempen) is geen muis zoals andere. Hij heeft veel te grote oren, houdt van verhalen en lezen, is nergens bang voor, maar het ergste is wel dat hij het waagt om met een mens te praten. Dat dit een lieve prinses is die haar moeder heeft verloren en van wie de vader diep in de rouw is en geen aandacht meer voor haar heeft, maakt de muizenrechtbank niets uit. Het kleine muisje met de grote oren wordt verbannen naar het ondergrondse rattenrijk. Daar komt hij in een arena terecht met als publiek een vijandige menigte ratten die luid joelen, terwijl hij tegen een kat moet vechten voor zijn leven. Gelukkig ontfermt Roscuro zich over hem en redt hem van een zekere dood. Samen beleven ze daarna nog allerlei spannende avonturen.
Dat deze animatiefilm mooi is om te zien, staat niet ter discussie. De decors zijn prachtig, mensen en dieren bewegen op een natuurlijke manier en hun gezichtsuitdrukkingen zijn levensecht. Ook zijn de vele liefdevolle details en visuele vondsten om door een ringetje te halen. Maar wat opbreekt is het klassieke probleem van een boekverfilming die uit elkaar barst door een teveel aan verhaallijnen en gebeurtenissen. Het resultaat is een vergaarbak met erg veel losse draadjes in plaats van een coherent verhaal.
Daarbij helpt het niet dat Despereaux niet de hoofdrol speelt, maar slechts een van de hoofdrollen. Het versterkt de sterk fragmentarische indruk die de film maakt. Een ander minpunt is de dreigende, sombere sfeer, de film speelt zich voor het merendeel in erg donkere ruimtes af, en de soms wrede voorvallen. Kinderen zijn wel wat gewend, maar er zitten een paar scènes in die zelfs een stoere zesjarige van deze tijd wat benauwde uurtjes in de nacht kunnen bezorgen als de herinnering daaraan naar boven komt. Wat te denken van een joelende menigte ratten die niet kan wachten om de tanden in het sappige vlees van een vastgebonden prinses te zetten en daarbij ritmisch en dreigend schreeuwt ‘eten, eten!’. Zelfs voor een volwassene is de bloeddorst die hieruit spreekt ronduit onaangenaam.
Maar het meest wrikt de manier waarop Despereaux en Roscuro anders zijn dan hun soortgenoten. Voor Roscuro is dat niet rampzalig, maar voor Despereaux wel. De achterliggende boodschap van de film is dat het niet uitmaakt of je anders bent, als je maar jezelf blijft, komt alles goed en eindig je als de held. Maar wat je ziet is een lieve, dappere muis die omringd wordt door vrienden en familieleden die zelf erg bangelijk zijn uitgevallen en hem liever door een rechtbank laten veroordelen en een zekere dood tegemoet laten gaan dan dat hij voor onrust in hun gemeenschap zorgt. Of het pedagogisch verantwoord is dat kinderen eigenzinnigheid op zo’n manier afgestraft zien worden en dat iemand die afwijkt door zijn dierbaren gewoon de dood wordt ingestuurd, is in dit geval een legitieme vraag. Een film die erg mooi is om te zien, maar net te fragmentarisch om echt te kunnen boeien. En voor jonge kinderen is hij misschien wel erg spannend.
Diana Tjin-A Cheong
Waardering: 3
Bioscooprelease: 4 februari 2009