Divizionz (2007)

Regie: YES! THAT’S US | 89 minuten | drama, muziek | Acteurs: Kyagulanyi Ssentamu, Mark Bugembe, Olot Bonny, Catherine Nakyanzi, Patrick Katsigire, Kemigisha Keloy, Simple Awany, Samson Senkaaba, Nyombi Muzafalu, Siraji Kamukama, Allie Mutaka, Mutebi Dewey, Nubian Lee

In 2001 kreeg de Oegandese filmindustrie een boost met de oprichting van DEDDAC, een bedrijf dat digitale videofilms produceert. De organisatie gaf getalenteerde plaatselijke filmmakers een kans om commercials, bedrijfs- en muziekvideo’s op te nemen. Een van hen was Donald Mugisha (1979), een voormalige student journalistiek die een grote naam werd binnen de Oegandese muziekwereld dankzij zijn flitsende en opvallende videoclips. Maar Mugisha wilde meer. Zijn grote droom was altijd om speelfilms te maken. Daarom richtte hij samen met andere beeldkunstenaars en filmers en met steun van DEDDAC het collectief YES! THAT’S US op. In 2002 werd met ‘The Wrath’ de eerste korte film van het viertal gelanceerd en meer zouden volgen. Met de prent ‘610’ (2005), waarin op een kunstzinnige manier de slachting van een geit wordt vergeleken met burgeroorlogen en genocides, sleepte YES! THAT’S US de Golden Impala, een belangrijke Afrikaanse filmprijs, in de wacht. ‘Divizionz’ (2007) is hun eerste lange speelfilm, die gemaakt werd in samenwerking met de Zuid-Afrikaanse filmmaker James Tayler.

De club van Bosco (Nubian Lee) in Kampala is the place to be voor jongeren die de ambitie hebben om muzikant te worden. Ze krijgen er de kans zich te presenteren tijdens open mic sessions. Kapo (Kyagulanyi Ssentamu), Bana (Mark Bugembe), Mulokole (Olot Bonny) en Kanyankole (Catherine Nakyanzi) zijn vier kansarme jongeren, elk afkomstig uit een ander deel van het land. Ze hebben elkaar gevonden in de buitenwijken van de grote stad Kamwokya, alwaar ze hun droom proberen na te streven: een carrière in de muziek. Via een kennis hebben ze de kans aangeboden gekregen om in de club van Bosco op te treden. Kapo heeft zijn baantje bij de plaatselijke slager opgezegd en zoekt wat geld bij elkaar om een muziek-cd te kopen en om de trip naar Kampala mee te betalen. Maar de missie van het viertal loopt al gauw in het honderd, wanneer ze worden aangehouden door de zogenaamde ‘City Graduated Tax Enforcement Officers’, die hen vasthouden zolang ze niet betaald krijgen. Bovendien blijkt al gauw dat hun onderlinge vriendschap niet al te veel voorstelt, als Bana er met de disc vandoor gaat. Wanneer Kanyankole dan ook nog wordt geslagen en in het ziekenhuis belandt, lijkt muzikaal succes verder dan ooit…

‘Divizionz’ werd met een minimaal budget opgenomen in Kamwokya en Kampala. De hoofdrolspelers zijn in eigen land razend populaire muzikanten; zo is Ssentamu beter bekend onder de naam ‘Bobi Wine’ en maakt Bugembe platen onder het pseudoniem ‘Buchaman’. Je zou dus kunnen zeggen dat het verhaal losjes op hun eigen ervaringen gebaseerd is. Muziek als reddingsboei uit een uitzichtloze situatie, dat zal vele Oegandezen (en Afrikanen in het algemeen) enorm aanspreken. De swingende soundtrack staat dan ook vol met muziek van deze en andere plaatselijke helden. Het geeft de film een extra dimensie en ontzettend veel sfeer mee. ‘Divizionz’ biedt een boeiende mix tussen documentaire en fictie, waarbij een kleurrijk beeld wordt geschetst van het moderne Oeganda. We mogen een blik werpen op het dagelijks leven in de getto, zien hoe men de dag doorbrengt, wat men eet en hoe mensen uit verschillende regio’s met elkaar omgaan. Hier en daar komt zelfs wat politiek om de hoek kijken. Voor de kleinere rollen en de extra’s huurde men de lokale bevolking in. Zij acteren dan ook niet, maar zijn gewoon zichzelf. Juist deze realistische invalshoek maakt de film interessant. Mugisha en co. voelden zich echter genoodzaakt om ook een fictie-element aan de prent toe te voegen en daar wringt nou net de schoen.

Dat de vier centrale personages behoorlijk stereotype zijn – dat was ook de opzet van het regisseurscollectief, om de onderlinge verschillen er extra uit te laten springen – is nog niet eens zo’n ramp. Het script stelt als geheel echter een beetje teleur. De twist waar men tegen het einde mee aankomt is heel aardig, maar eigenlijk had de film daarna moeten stoppen. We krijgen echter nog vijftien overbodige minuten er bovenop, die erg Amerikaans en geforceerd aandoen. Het grootste manco is echter de matige uitwerking van de personages Kanyankole en Mulokole, die op driekwart van de film ineens verdwijnen, waarna het gissen is hoe het met hen verder gaat. Het mag duidelijk zijn dat Mugisha en co. hun vizier vooral richten op de vriendschap (en rivaliteit) tussen Kapo en Bana, maar wanneer je andere personages opvoert, kun je die niet zomaar opzij schuiven. Vooral de rol van Kanyankole had, gezien het feit dat zij de enige vrouw in het gezelschap is, heel interessant kunnen worden. Een gemiste kans. Het acteerwerk is over het geheel matig. De acteurs zien er authentiek uit, maar spelen hun rollen veel te houterig. De film oogt bovendien erg onrustig. Het regisseurscollectief gebruikt flitsende, kleurrijke montages waarbij de hele trukendoos aan technische snufjes (waaronder splitscreens en freeze-frames) uit de kast wordt gehaald. Net alsof men wil zeggen: kijk eens wat we allemaal kunnen! Iets minder van die tierlantijnen – en iets meer rust voor de kijker – had de film zeker goed gedaan.

‘Divizionz’ is een film over vriendschap en ambitie, met als motto ‘The enemies we create are the friends that we made’. De verschillen tussen de middenklasse en de arme bevolking van Oeganda worden op een onthullende manier blootgelegd. Als blik op de moderne Oegandese samenleving – vooral op sociaal en cultureel vlak – voldoet deze prent zeker. Het is levendig, informatief en authentiek. Echter, als speelfilm schiet ‘Divizionz’ tekort, vooral door het matige acteerwerk, het onbevredigende script en het compleet overbodige laatste kwartier.

Patricia Smagge