Dokter Pulder zaait papavers (1975)

Regie: Bert Haanstra | 102 minuten | drama | Acteurs: Kees Brusse, Ton Lensink, Dora van der Groen, Henny Orri, Karin Loeb, Manon Alving, Peter Römer, Sacco van der Made, Michel Fasbender, Amédée, Romain DeConinck, Gilbert Bremans, Jean Pascal, Luc Joris, Monique Audier

Deze charmante film, een revanche op het slecht ontvangen ‘De zaak M.P.’, wordt praktisch in zijn geheel gedragen door een uitstekend acterende Kees Brusse, die in veel van Haanstra’s films figureerde. Dat wil zeggen, samen met Haanstra’s uitgekiende regie, die ervoor zorgt dat triviale gebeurtenissen en scènes waarin nauwelijks iets lijkt te gebeuren met zijn montage en shotkeuzes interessant weet te houden.

Vooral in de tweede helft van de film blijkt dit best een opgave te zijn, aangezien het scenario, naar een idee van Simon Carmiggelt en een bewerking van Anton Koolhaas, in dat gedeelte van de film weinig spanning of variatie meer te bieden heeft. Pulder gaat keer op keer bij Mies langs om, letterlijk en figuurlijk, te kunnen verdrinken in een waas van melancholische fantasieën. De typische Mies is alcoholist, zakt soms spontaan op de grond in elkaar, en kan om de kleinste dingen uitvallen tegen de goede ouwe Pulder, bijvoorbeeld wanneer hij vraagt of ze wat “te knabbelen” heeft. Pulder slikt het echter allemaal, zolang hij maar samen met haar kan weg dromen over wat had kunnen zijn, en over het speciale karakter van Hans.

Want deze Hans heeft door zijn bezoek het leven van Pulder danig overhoop gehaald. Hij vleide hem met complimenten over zijn dichtkunst van vroeger, zijn bijzondere uitdrukkingen, en de grappige opmerkingen die hij in zijn studententijd schijnbaar altijd maakte. Wanneer Hans een paar keer opmerkt, in de eerste momenten dat ze elkaar zien, dat hij hem bijna niet meer terugkent, heeft dit duidelijk effect op Pulder, die vanaf dat bezoek denkt het licht te hebben gezien. De geest is uit de fles, en hij is van plan weer wat opwinding in zijn leven terug te krijgen. Een leven, dat hij nu banaal en saai vindt. In feite bevindt hij zich in een soort midlife crisis.

En Kees Brusse neemt de kijker op iedere stap van zijn weg naar dit nieuwe (droom)leven aan de hand mee. Hij komt zo écht over als Pulder, en zijn gezicht is zo open en sprekend, dat je als kijker zijn verwikkelingen volgt als ware het je eigen vader. En zijn problematiek is ook zeer herkenbaar, of in ieder geval begrijpelijk.

Hoewel het centrale gegeven van de film – de crisis van Pulder – interessant genoeg is, of zou moeten zijn, om een hele film te kunnen boeien, is het jammer dat er niet wat meer spanning wordt gecreëerd in de tweede helft van de film. De toeschouwer ziet nu enkel nog bezoekjes van Pulder aan Mies, waarin hij steeds verder wegglijdt van zijn eigen leven. De verhalen over Hans zijn aardig in beeld gebracht maar zorgen voor weinig meerwaarde. En waarom wordt er niets meer gedaan met de dramatisch spannende confrontatie tussen Pulder en Hans’ verbitterde vrouw, aan wie hij had aangeboden financieel te helpen met de studie van haar dochter? Deze scène, halverwege de film, is als een prikkelende set-up waarvan vervolgens de “pay-off” uitblijft.

En toch blijft de film, ondanks het soms wat te rustig voortkabbelende verhaal, altijd de moeite waard vanwege het naturelle acteerwerk van Brusse, en de scherpe blik/camera van Haanstra, die elke interessante gezichtsuitdrukking of details in de omgeving op levendige wijze weet vast te leggen. Regie en acteerwerk zorgen ervoor dat ‘Dokter Pulder’ misschien wel Haanstra’s beste speelfilm is geworden.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 9 oktober 1975