Duel (1971)

Regie: Steven Spielberg | 90 minuten | actie, thriller | Acteurs: Dennis Weaver, Jacqueline Scott, Eddie Firestone, Lou Frizzell, Gene Dynarski   

‘Duel’ uit 1971 is eigenlijk Steven Spielbergs eerste grote speelfilm te noemen. Het is onvoorstelbaar dat Spielberg pas 26 was toen hij deze film maakte want het is een intens spannende en kwalitatief hoogwaardige film geworden.

De kracht van de film zit in de eenvoud van het verhaal. David Mann (Dennis Weaver) vertrekt van huis voor een afspraak en krijgt al snel problemen met een grote, roestige, smerige truck die hem constant achtervolgt, afsnijdt en probeert van de weg te drukken. Naarmate de film vordert worden deze `spelletjes` steeds boosaardiger.

‘Duel’ doet denken aan die andere nagelbijter van Spielberg uit de jaren 70: ‘Jaws’. Beide films hebben een eenvoudig uitgangspunt, maar o zo effectief uitgewerkt. In ‘Duel’ zie je nooit de chauffeur van de truck, net zoals je de haai in ‘Jaws’ ook nauwelijks zag. De spanning wordt systematisch opgebouwd en constant zit je op het puntje van je stoel. Net als in ‘Jaws’ kan je je goed identificeren met de `prooi`, als kijker vraag je je af hoe je zelf in zo’n tenenkrommende situatie zou reageren. Er wordt geen reden gegeven voor het moordlustige gedrag van de truck, of het zou moeten zijn dat David Mann in het begin een beetje als een slappeling overkomt en dat hij daardoor wordt uitgekozen door de truck, zoals een roofdier ook altijd de zwakkere exemplaren uit een kudde kiest.

‘Duel’ begint met een prachtig shot, genomen vanaf de bumper van de auto van David Mann. De camera volgt hem door alle straten terwijl hij de stad uit rijdt en de radio kabbelt rustig op de achtergrond. Eenmaal buiten de stad zien we Mann ontspannen in de auto zitten en commentaar geven op hetgeen hij op de radio hoort. Ook al zou je geen idee hebben waar de film over gaat, je voelt dat er iets gaat gebeuren. Dan komt Mann de grauwe, lawaaierige, vuilspuitende truck tegen en dat is het begin van een zenuwslopend kat-en-muis spel dat gedurende de film alleen maar spannender wordt.

De muziek in de film geeft op het juiste moment een echt suspense-gevoel mee en het camerawerk is ronduit fantastisch te noemen. Er zitten een aantal fenomenale shots in, zoals wanneer David Mann midden op de weg staat en radeloos kijkt naar de truck die een paar honderd meter verder op hem staat te wachten, klaar om verder te gaan met hun duel. Het shot is van achteren en een beetje laag genomen. De smerige, grommende truck die daar als een uitgehongerd dier staat te wachten op z’n prooi en de wanhopige, geïsoleerde man die zich geen raad meer weet met de situatie. De prachtige lucht, het desolate Amerikaanse landschap en de zon die alles op de juiste manier belicht, Spielberg etaleert hier op verbluffende wijze z’n talent.

Steven Spielberg is een begenadigd filmmaker, daar is geen discussie over mogelijk, maar het is jammer dat de films die hij tegenwoordig maakt toch vooral doorspekt zijn van Amerikaanse heroïek, valse sentimenten en vol zitten met aanzwellende violen. Uitgezonderd ‘Jaws’ is het bedroevend dat Spielberg na ‘Duel’ nooit meer zo’n onconventionele, Hitchcockiaanse thriller heeft gemaakt.

Hendrik Dijkhuis

‘Duel’ verschijnt woensdag 15 oktober 2014 op blu-ray (Steven Spielberg Director’s Collection).