El custodio (2006)

Regie: Rodrigo Moreno | 95 minuten | drama | Acteurs: Julio Chávez, Osmar Núñez, Marcelo D’Andrea, Elvira Onetto, Cristina Villamor, Luciana Lifschitz, Osvaldo Djeredjian, Julieta Vallina, Guadalupe Docampo, Vanessa Weinberg, Marcelo Xicarte, Francisco Fernández de Rosa, Michel Azogue, Sophie Keisser, Carlos Cavanna

Het doel van een lijfwacht is tot op zekere hoogte onzichtbaar zijn. Voortdurend op de uitkijk voor mogelijk gevaar, vestigt een lijfwacht liefst zo weinig mogelijk aanacht op zichzelf. Rubén is daar een meester in. Zijn baan vereist niet alleen oplettendheid en het kunnen omgaan met een wapen, maar vooral engelengeduld. ‘El custodio’ is dan ook totaal niet vergelijkbaar met bekende films over lijfwachten als ‘The Bodyguard’ of ‘In the Line of Fire’. In ‘El custodio’ wordt er geen romantisch of spannend beeld geschetst van deze baan. Een lijfwacht heeft vooral een oersaaie baan en wordt het beste uitgevoerd door iemand die zichzelf compleet kan wegcijferen en het niet erg vindt om genegeerd te worden.

Rubén lijkt zo’n iemand. Hij loopt precies een meter achter zijn haastige baas, de minister die ondertussen altijd wel met iemand druk aan het overleggen is. Tot de deuren van de vergaderzaal zich openen, zijn baas naar binnengaat en Rubén dient te wachten achter de zich weer sluitende deuren. En met een beetje pech komt dan de persoonlijk assistente van de minister als eerste naar buiten en vertelt hem dat de minister nog een paar extra uurtjes nodig heeft…

Wie Rubén eigenlijk is, maakt ‘El custodio’ maar spaarzaam duidelijk. Lang toont de film alleen maar zijn saaie leven: zijn werk dat bestaat uit wachten en volgen, en glimpjes van zijn persoonlijke leven dat vooral bestaat uit het schoonmaken van zijn dienstwapen, het aanschaffen van een nieuw kogelvest en het zwijgzaam luisteren naar zijn zwak begaafde maar almaar kletsende zus.

Ondertussen lijken we meer te weten te komen over de minister: een typische carrièremaker die altijd druk en gewichtig aan het overleggen is. Een welgestelde man die privé zijn lijfwacht gebruikt om indruk te maken op vrienden die op bezoek zijn, ruziet met zijn vrouw, een nogal losbandige dochter heeft. Zijn persoonlijk assistente is ten slotte ook nog zijn minnares. Rubén is van dit alles stille getuige, en hoewel hij geen pogingen onderneemt om deze kennis ten nadele van zijn baas te gaan gebruiken, wordt langzaam maar zeker wel duidelijk dat de schijnbaar achteloze Rubén zijn baas steeds minder hoog heeft zitten.

In ‘El custodio’ wordt de persoon en het leven van de stille Rubén gebruikt als een beeld van eens mens dat totaal niet op zijn plek zit. Het leven glijdt volledig langs hem heen. Werk, familie, vrienden: hij heeft het allemaal wel maar het lijkt allemaal niet bij hem te beklijven en zelf heeft hij al helemaal geen grip op deze zaken. Hoe Rubén tot zo’n lijdzaam en zwijgzaam figuur verworden is, wordt niet duidelijk gemaakt. ‘El custodio’ blinkt uit in zwijgzaamheid en herhaling, en het enige echt relevante wat je van hem te weten komt wordt verteld in korte gesprekjes die hij heeft met collega’s die tijdens vergaderingen ook wachtend rondlopen. Zo komen we te weten dat Rubén nog nooit in de zee heeft gezwommen en dat hij ooit een beroemde scherpschutter is geweest die nu eigenlijk een veel te laag baantje heeft. Deze twee ogenschijnlijk onsamenhangende feiten worden verder niet toegelicht, maar spelen wel een rol in de uiteindelijke beslissing die Rubén neemt.

Die beslissing leidt, bijna aan het einde van de film, tot de enige echte actie in ‘El custodio’. Met die ene actie neemt Rubén een onomkeerbare beslissing: hij doorbreekt de langzaam neergaande spiraal die het leven voor hem is geworden, net zo emotieloos als hij dat leven jarenlang onderging. Slechts de ernst van de daad verraadt dat Rubén een gebroken en gefrustreerde man is.

‘El custodio’ toont mooi hoe het leven soms een zwijgzaam lijden is voor mensen. Geen grote emoties, geen spannende actie en al helemaal geen romantische escapades. Het leven, zeker dat van een lijfwacht, is vooral veel wachten, zwijgen en naar buiten kijken. Geen getoonde emoties, wel veel onderhuidse frustraties. Dat zelfs de onvermijdelijke uitbarsting ingetogen plaatsvindt maakt het verhaal van Rubén alleen maar tastbaarder.

Hoewel de mensen om Rubén heen vrij oppervlakkig blijven, zijn baas voorop, en Rubén zelf maar weinig tekst heeft, geeft ‘El custodio’ een ontluisterend en niet erg voordelig beeld van de mens. Rubén is daarbij vooral een toeschouwer: hij ziet hoe iedereen om hem heen werkt, praat, lacht en liefheeft. Maar uiteindelijk is er niet of nauwelijks sprake van echte communicatie tussen al die mensen. Dan kan je maar beter blijven zwijgen, lijkt het motto van Rubén.

‘El custodio’ is daardoor een ingetogen portret waarin eenzaamheid het voornaamste onderwerp lijkt. In eerste instantie de eenzaamheid van Rubén, maar door zijn ogen wordt ook zichtbaar dat iedereen uiteindelijk eenzaam is. Met dat trieste gegeven als leidraad leidt regisseur Moreno de film observerend en zorgvuldig naar het onvermijdelijke einde van Rubéns verhaal.

Daniël Brandsema

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 9 november 2006