El Lobo (2004)

Regie: Miguel Courtois | 125 minuten | thriller | Acteurs: Eduardo Noriega, José Coronado, Mélanie Doutey, Santiago Ramos, Patrick Bruel, Jorge Sanz, Silvia Abascal, Fernando Cayo, Juán Fernández, Roger Pera, José Luis García Pérez, Chema Muñoz, Antonio Ferrera, Juán Polanco

Van 1973 tot 1975 had de Spaanse geheime dienst een belangrijke mol binnen de Baskische terroristische onafhankelijkheidsbeweging ETA: ‘el Lobo’. Nu, dertig jaar later, staat deze Mikel Lejarza nog steeds op de zwarte lijst van de ETA. Elk militant ETA-lid heeft altijd een extra kogel op zak om met el Lobo af te rekenen als hij hem tegenkomt, want dankzij el Lobo wist de Spaanse overheid in 1975 maar liefst 150 ETA-kopstukken in één operatie op te pakken.

Deze waar gebeurde feiten zijn in ‘El Lobo’ gebruikt om een spannende thriller te maken. De hoofdpersoon heet hier Txema, een jonge Baskische bouwondernemer met vrienden die al in de ETA actief zijn. Hijzelf vindt dat geweld maar niks, maar verricht zo nu en dan wel wat hand- en spandiensten. Overigens tot verdriet van zijn vrouw. Op een dag word Txema opgepakt en de geheime dienst ziet in hem de ideale persoon om in de ETA te infiltreren. Hoewel hij in eerste instantie tegenstribbelt, hapt hij uiteindelijk toe, vooral omdat hij het geld hard nodig heeft. Dat de geheime dienst zelf een hand heeft in zijn financiële beslommeringen weet hij niet.

Het geeft al iets weer van de vele spelletjes die er rondom Txema gespeeld worden. Terwijl het leger graag snel resultaat ziet en commando’s wil inzetten om de ETA pijn te doen, ziet de chef van de geheime dienst, Ricardo, meer heil in de geduldige aanpak door middel van een infiltrant: Txema. Daarmee is Txema’s positie afhankelijk van Ricardo’s positie ten opzichte van andere machtsfactoren binnen de Spaanse overheid. Zodra Ricardo macht verliest, loopt Txema het risico zelf ook slachtoffer te worden van de legercommando’s. Ondertussen ziet Ricardo zelf Txema ook alleen maar als pion, en niet als mens.

Tegelijkertijd is er binnen de ETA ook een machtsstrijd gaande, tussen de vleugel van Asier, de ideoloog, en Nelson, de geheimzinnige en charismatische voorstander van gewelddadige acties. Tussen verhitte discussies, romantische affaires en liquidaties door wordt Txema gedwongen om extreme standpunten in te nemen, wil hij niet door de mand vallen.

Het zijn allemaal ingrediënten voor een spannende politieke thriller, waarbij Txema’s relatie met de fanatieke Amaia (Txema is inmiddels gescheiden) nog een gevaarlijk romantisch tintje geeft aan het verhaal.

Spannend is ‘El Lobo’ ook wel, maar de film heeft te veel te lijden van een zwalkend script. Er wordt geen duidelijke keuze gemaakt tussen een politieke thriller waarin de toenmalige politieke situatie nadrukkelijk aan de orde komt, of een meer persoonlijk verhaal waarin Txema’s lot centraal staat. Daardoor schiet de film op beide vlakken nu te kort. De intriges binnen beide kampen zorgen er weliswaar voor dat er niet zomaar een ‘goede’ en een ‘slechte’ partij is, maar de gebeurtenissen komen met te grote stappen voorbij om echt recht te doen aan de feiten zoals ze gebeurd zijn.

Ricardo en de legerchef worden beide als nors kijkende, corrupte mannen neergezet, die beide letterlijk en figuurlijk over lijken gaan. Ongetwijfeld waarheidsgetrouw, maar hoe die corruptie tot stand komt in een samenleving die nog onder de formele leiding staat van een doodzieke generaal Franco, wordt pas op het laatst een beetje duidelijk gemaakt. De geheime dienst heeft helemaal geen baat bij volledige afschaffing van de ETA, want terrorisme maakt een geleidelijke overgang naar democratie nodig, zodat ‘links’ niet opeens de macht grijpt. Die ingewikkelde achtergrond komt in één zinnetje voorbij, en dat is te kort door de bocht.

Evengoed worden de ETA-leden alleen maar als sektarische fanatici neergezet. Op zich terecht, maar enige diepgang over het hoe en waarom van bijvoorbeeld de verschillende kampen binnen de ETA wordt niet gegeven.

Daardoor blijven eigenlijk alle personages te eendimensionaal: de corrupte chef, de geheimzinnige terrorist, de fanatieke ideoloog, het verleidelijke en sluwe meisje en de in verdriet achterblijvende vrouw. Ook de hoofdrol van Txema blijft daarin steken, mede door het nogal matte acteren van Eduardo Noriega. Daardoor blijft vooral zijn persoonlijke lot vrij steriel. Waarom hij kiest voor het geld en het gevaar in plaats van zijn gezin, wordt niet duidelijk. Dat zijn vrouw hem verlaat, lijkt hem niet veel te doen, hoewel de film het tegendeel probeert te suggereren. Juist het trieste lot van deze persoon, het verlies van zijn eigen identiteit (letterlijk en figuurlijk), zou op intense wijze kunnen aantonen hoe dramatisch de gevolgen kunnen zijn van politiek gekonkel en geweld.

Ondanks deze bezwaren blijft ‘El Lobo’ wel een spannende film, een echte thriller. Hoewel die spanning niet de volle 120 minuten wordt vastgehouden, bevat het verhaal genoeg wendingen en situaties om te blijven boeien. Daarmee is ‘El Lobo’ in ieder geval een aanrader voor de liefhebber van thrillers. Voor wie inhoudelijk meer verwacht, gezien de achtergrond waartegen het verhaal zich afspeelt, valt ‘El Lobo’ tegen.

Daniël Brandsema