Equinox Flower – Higanbana (1958)

Regie: Yasujirô Ozu | 118 minuten | komedie, drama | Acteurs: Shin Saburi, Kinuyo Tanaka, Ineko Arima, Yoshiko Kuga, Keiji Sada, Teiji Takahashi, Miyuki Kuwano, Chishû Ryû, Chieko Naniwa

Ozu’s films zouden deel uit moeten maken van elk filmdieet. De films bieden een welkom en noodzakelijk contrast met de vaak overvolle actiefilms en hyperactieve komedies van tegenwoordig. Het is altijd een genoegen om terug te keren naar Ozu’s rustgevende, sympathieke stijl, een mooi inkijkje te krijgen in een veranderende (Japanse) cultuur, en gaandeweg een spiegel te worden voorgehouden. Uiteindelijk zijn het namelijk zeer herkenbare menselijke situaties die Ozu analyseert. Zo ook in ‘Equinox Flower’.

‘Equinox Flower’ is Ozu’s eerste kleurenfilm en belicht, zoals zo vaak, een specifieke familieband die onder druk komt te staan door veranderingen in cultuur en maatschappij. Het gaat hier in het bijzonder om het probleem van de uithuwelijking. Dat wil zeggen, uithuwelijking is een probleem voor de aanstaande bruiden. De ouders hebben er vrede mee, want zo hoort het immers. Hoewel, zo zwart wit is het niet. Ozu schildert de vader, die hier de centrale persoon is, niet simpelweg af als een starre persoon die niet van andere, nieuwe gewoontes houdt, al speelt er zeker een element van nostalgie mee. Nee, Ozu maakt van Hirayama (Shin Saburi), wiens dochter plots gaat trouwen, een driedimensionaal persoon, die het ook niet altijd precies weet. Hij twijfelt, hij luistert naar anderen, maar houdt zich ook soms stevig aan zijn mening vast wanneer hij voelt dat hij gelijk heeft. Uiteindelijk wil hij gewoon het beste voor zijn dochter terwijl hij tegelijkertijd moeite heeft om haar los te laten. Oftewel, een doodnormale vader.

Ozu bedient zich van zijn gebruikelijke, minimalistische stijl. Deze is onmiskenbaar en zorgt voor een uniek soort betrokkenheid. Door zijn lage camerastandpunt, waarbij het is alsof de kijker op een tatamimatje naast of tegenover de personages zit, zorgt voor een intieme, bijna knusse sfeer. Het is alsof je als toeschouwer onderdeel bent van de familie, waardoor je onwillekeurig ook beter oplet. De regisseur gebruikt ook veel shots een tegenshots waarbij de personages de kijker praktisch recht in de ogen kijken, wat deze sfeer alleen maar versterkt. Verder komen er weer regelmatig ‘pauzemomenten’ in de film voor, in de vorm van statische shots van objecten of omgeving – een theepot, een kerkje, een waslijn met kleding – met sfeervolle muziek erbij, zodat een en ander rustig kan bezinken bij de kijker en er een onopdringerige, haast poëtische overgang is naar de volgende scène. Het is een erg prettige film- of montagestijl, die nooit verveelt.

‘Equinox Flower’ is wellicht iets minder pakkend dan ‘Tokyo Story’ of iets minder verrassend dan ‘Good Morning’, maar het is desalniettemin een boeiende, sympathieke film. Er staan herkenbare gevoelens en dilemma’s centraal en de film heeft een aangename, melancholische sfeer. Daarnaast zit er verrassend veel humor in, zoals in de onderonsjes tussen oude schoolvrienden over hoe het geslacht van kinderen duidelijk maakt wie van de ouders de broek aanheeft binnen het huwelijk. Of in de manier waarop Hirayama door de vrouwen om hem heen steeds op slinkse wijze  in een bepaalde richting wordt geduwd wordt wat betreft zijn mening. Zonder dat dit, ogenschijnlijk, ten koste gaat van het respect naar hem toe, als pater familias, maar wel uiting gevend aan een subtiele portie girl power.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

DVD-release: 15 juni 2016 (DVD-box Yasujirô Ozu).