Equus (1977)

Regie: Sidney Lumet | 137 minuten | drama, horror, fantasie | Acteurs: Richard Burton, Peter Firth, Colin Blakely, Joan Plowright, Harry Andrews, Eileen Atkins, Jenny Agutter, Kate Reid, John Wyman, Elva Mai Hoover, Ken James, Patrick Brymer    

‘Equus’ (Latijn voor paard) is een ingewikkelde, vreemde, soms briljante thriller van regisseur Sidney Lumet. Neem alleen al het gegeven dat een paard één van de hoofdfiguren is in het verhaal; tamelijk uniek. Helemaal als je bedenkt dat dit paard voor de 17-jarige puber Alan gelijk staat aan Jezus! Koppel Alan verder aan overbezorgde, conservatieve ouders, doe er een overwerkte kinderpsychiater met een inhoudsloos huwelijk bij en toon de meest vreemde beelden die de gedachten van de jongen voorstellen en je krijgt een film die uniek is in zijn soort.

Welshman Richard Burton is haast vanzelfsprekend de leidende factor in ‘Equus’, maar de rol van jongeling Peter Firth, die de getormenteerde puber Alan Strang speelt, is ook aansprekend. Het is namelijk niet gemakkelijk om in de huid te kruipen van een jongen die opgroeit met een zwaar religieuze moeder en een behoudende vader, een jongen die paarden ziet zoals een gelovige Jezus aanbidt en een jongen die contactgestoord is naar zijn vriendinnetje Jill of naar Dysart, de psychiater. Firth speelt de moeilijke rol met verve.

Veelvuldig hoor je de voice over van Burton, die het verhaal vertelt van Alan, de jongen die de ogen opent van Dysart en die hem inzicht geeft in zijn eigen, lege bestaan. De psychiater raakt steeds meer gefascineerd door de jongen die wél een doel heeft in zijn leven, een passie die het bloed sneller door zijn aderen laat stromen. De kinderpsychiater daarentegen heeft een vrouw die hij al zes jaar niet meer heeft gekust en hij heeft nachtmerries van kinderen die hij behandelt. Dysart komt er, mede door Alan Strang achter, dat zijn jonge patiënten niet gek zijn, maar dat hij – de psychiater – hen hun passie in hun leven ontneemt door hen te behandelen en te genezen.

Heel mooi van de film is de worsteling van de ouders van de jongen, die hun zoon zien veranderen in een freak, terwijl zij hen toch zo vroom hebben opgevoed. De moeder vlucht in haar bijbel en papa kropt zijn emoties overdag op om ze ‘s avonds stiekem los te laten in het plaatselijke sekstheater. Maar ook de liefde die opbloeit tussen Alan en Jill is een hoogtepunt van de film. Beide werken in de paardenstal van een puissant rijke meneer en Jill introduceert Alan in de wondere wereld van de liefde. Deze liefde wordt echter zwaar op de proef gesteld, omdat Alan al zijn hele leven gek is op paarden en of de paarden in de stal het kunnen verdragen dat Alan en Jill volledig naakt de liefde bedrijven op de hooizolder is maar zeer de vraag.

‘Equus’ is niet zo maar een film. Het is een film die je in alle rust kijkt, omdat het verhaal zo ongebruikelijk is, Burton minutenlange monologen houdt met de camera (dus met jou, de kijker), puber Alan Strang zo raar is maar je dolgraag wilt weten waarom hij zo geworden is en waar het naar toe leidt. En het leidt tot een daad die pijn doet aan je ogen.

Robbert Bitter

Waardering: 3