Erik of het klein insectenboek (2004)

Regie: Gigi van Liempd | 98 minuten | familie, avontuur, fantasie | Acteurs: Jasper Oldenhof, Anne Mieke Ruyten, Jaak van Assche, Gregor Frenkel Frank, Trudy Labij, Lenette van Dongen, Yale Sackman, Trevor Reekers, Edward Reekers, Lizette Hart, Alfred van den Heuvel, Kees Hulst, Arent-Jan Linde

Godfried Bomans (1913-1971), de geestelijke vader van ‘Erik of het klein insectenboek’ had waarschijnlijk nooit kunnen bedenken dat zijn fantasieboek uit 1941 het ooit tot een verfilming zou schoppen. Alhoewel, een verfilming van dit boek in de vorm van een televisiefilm heeft eerder plaatsgevonden in 1979 door Hank Onrust, maar veel bekendheid heeft deze film niet gekregen. Dit waarschijnlijk In tegenstelling tot de productie van regisseur Gidi van Liempd, want hij heeft alles uit de kast gerukt om de wereld van Erik tot leven te laten komen.

Ondanks het feit dat het verhaal van Erik redelijk tijdloos is, zijn er een aantal kleine verschillen te vinden met het boek. Zo leert Erik in 2004 niet voor een proefwerk over het boek van Solms (genaamd ‘Het klein insectenboek’), maar moet hij een spreekbeurt houden. De ‘werkelijke’ wereld waarin Erik leeft is gemoderniseerd en een aantal elementen in de insectenwereld is aangepast of verdwenen. Zo is de adellijke Meneer van Vliesvleugel in de film alleenstaand, terwijl hij in het boek is getrouwd en zeven dochters heeft. Dat de worm in stukjes wordt gehakt en wordt opgegeten nadat ie in de knoop is geraakt, is in de film weggelaten. Maar al deze elementen zouden de verhaallijn in de film waarschijnlijk alleen maar in de weg staan, dus de keuzes die Van Liempd heeft gemaakt zijn goed te verantwoorden.

‘Erik of het klein insectenboek’ heeft een boodschap. Het motto dat aan het begin en aan het einde van de film wordt vermeld, luidt als volgt: ‘Wij zijn allen ballingen, levend binnen de lijsten van een vreemd schilderij. Wie dit weet, leeft groot. De overige zijn insecten.’ Dit citaat is tevens te vinden in het werk van Bomans, maar er wordt over getwist of het daadwerkelijk van Leonardo da Vinci afkomstig is. Het gerucht gaat dat Bomans dit motto zelf heeft bedacht en het vervolgens in het Italiaans heeft laten vertalen als “Noit tutti siamo esiliati, viventi entro le cornici di uno strano quadro. Chi sa questo, vive da grande. Gli altri sono insetti.”

De ‘werkelijke’ wereld van Erik en de wereld in schilderij ‘Wollewei’ zijn van elkaar te onderscheiden door licht en kleur. Getracht is om de fantasiewereld van Erik zo feeëriek en sprookjesachtig uit de verf te laten komen. De zolder van opa is zeer klassiek weergegeven, terwijl het klaslokaal weer zeer alledaags is. De kostuums van de insecten, ontworpen door Rien Bekkers, zijn een lust voor het oog. Maar zonder het opentrekken van een blik hilarische bekende Nederlanders zoals Jörgen Rayman, Georgina Verbaan en Pien en Bianca en de special effects, waren de insecten zeker niet zo leuk tot leven gekomen. De karakteristieke eigenschappen van de insecten komen erg leuk tot uiting. Zo is de wesp Meneer van Vliegvleugel (Alfred van den Heuvel) strak gekleed in een geel/zwart kostuum en heeft hij een venijnige kinnebak, terwijl de hommel (Jörgen Rayman) wat losbolliger overkomt en als taxichauffeur vrolijk in de rondte vlliegt. Mevrouw Mug (Georgina Verbaan) is daarentegen weer een wat tuttig dametje en de Verkennermier (Johnny de Mol) een geordende legerofficier.

Voor regisseur Gidi van Liempd (66 jaar) gaat met de verfilming van ‘Erik of…’een langgekoesterde wens in vervulling. Het is zijn eerste grootschalige speelfilmproductie. Van Liempd staat met name in de reclamewereld bekend als een van de succesvolste Nederlandse reclamefilmers, maar zal dankzij deze mooie verfilming van Bomans’ boek vast nog furore maken als filmregisseur.

Josine van Gils

Waardering: 4

Bioscooprelease: 9 december 2004