Exam (2009)

Regie: Stuart Hazeldine | 101 minuten | thriller | Acteurs: Luke Mably, Adar Beck, Chris Carey, Gemma Chan, Nathalie Cox, John Lloyd Fillingham, Chukwudi Iwuji, Pollyanna McIntosh, Jimi Mistry, Colin Salmon    

Zodra door een economische crisis veel mensen minder goed in de slappe was zitten is het goed in te denken dat een dik betaalde baan met afwisselende taken en veel verantwoordelijkheid bij een hoog in aanzien staand bedrijf erg gewild is. Wanneer sollicitanten op zo’n functie vrij ver komen in de selectieprocedure is het best te begrijpen dat zij alles op alles zetten om hun laatste concurrenten te verslaan. Maar wat als je de opdracht die je tijdens die laatste ronde krijgt niet begrijpt? Faalangst is een onderwerp van veel nachtmerries: je zit bij een examen, maar krijgt geen woord op papier. Dat verlammende uitgangspunt hanteert debuterend regisseur Stuart Hazeldine in ‘Exam’.

Acht mensen, vier mannen en vier vrouwen, hebben de laatste ronde van de sollicitatieprocedure bereikt. Zij worden met zijn allen uitgenodigd in een sobere maar symmetrische ruimte plaats te nemen aan een kaal bureautje met daarop een formulier. De ‘invigilator’ (Colin Salmon) legt de regels uit, en in zijn bondige toespraak blijkt elk woord van belang. Ze krijgen tachtig minuten de tijd om een vraag te beantwoorden. De kandidaten mogen geen contact zoeken met hem, noch met de gewapende bewaker van de ruimte. Wanneer zij de ruimte verlaten – om welke reden dan ook – worden ze gediskwalificeerd. Beschadiging of vervuiling van het papier, opzettelijk of niet, heeft hetzelfde gevolg. Wanneer de klok start zijn de acht sollicitanten op zichzelf aangewezen. Het papier blijkt echter geen vraag te bevatten, op ‘Kandidaat nummer 1 tot en met 8’ na staat er niets op. De tijd tikt maar door, en al gauw doemt de vraag op of ze nu ruim zeventig minuten hebben voor het zoeken naar de vraag en slechts enkele voor het beantwoorden ervan, of hebben ze de vraag binnen een mum van tijd gevonden en moeten ze de rest van de tijd besteden aan het bedenken van een antwoord?

Omdat ze een afspiegeling van de mensheid zijn beseffen de kandidaten dat zij waarschijnlijk met voorbedachten rade uitgekozen zijn en dat zorgt voor paranoïde gevoelens, en niet alleen bij de groep. De sfeer in het kamertje is unheimisch. Hazeldine’s premisse weet al in het begin te intrigeren en hij creëert van meet af aan een zekere spanning die naarmate de film vordert alleen maar sterker wordt. Nergens zakt deze in, omdat de kijker tot aan het eind toe blijft gissen hoe de vork in de steel zit.

In de cast vallen vooral de heren op: Luke Mably is ijzersterk als ‘White’, die je eerst bewondert om zijn hands-on mentaliteit maar die later over lijken blijkt te kunnen gaan, maar ook Jimi Mistry als ‘Brown’ maakt indruk met zijn onderkoelde spel. De vrij onbekende Chukwudi Iwuji zet een prima rol neer als ‘Black’. De dames weten zich echter ook goed staande te houden, waarbij vooral de rol van Adar Beck als ‘Dark’ moeilijk moet zijn geweest.

Hoewel er op het eerste gezicht minder op het spel lijkt te staan dan in bijvoorbeeld het soortgelijke ‘Cube’ dat zich meer in de horrorhoek bevindt dan ‘Exam’, is de spanning om te snijden. Je kunt wel zeggen dat het “maar een baan” is: als ze niet bij dit bedrijf aan de slag kunnen, solliciteren ze toch wel weer ergens anders, maar Hazeldine heeft een extra laag in zijn verhaal ingebouwd waardoor het goed te verkopen is dat de sollicitanten het als een ‘situatie op leven of dood’ ervaren. ‘Exam’ is een geslaagde psychologische thriller die dankzij een strakke regie, uitstekend camera- en acteerwerk en een ingenieus en goed doortimmerd plot voortreffelijk in elkaar zit.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 juli 2010